Samenvatting

Bedrijventerreinen zijn van belang voor de Nederlandse economie; ze huisvesten meer dan 30% van de totale werkgelegenheid van Nederland en ze zijn een goede voorziening voor snelgroeiende bedrijven. Toch is er veel discussie over bedrijventerreinen. Zo wordt 22% van de bedrijventerreinen in Nederland als ‘verouderd’ aangemerkt; wat veelal tot leegstand en verpaupering leidt. Er zijn verschillende mogelijkheden - zoals bijvoorbeeld transformatie of revitalisering - om ervoor te zorgen dat deze terreinen de aanduiding ‘verouderd’ verliezen en weer een aantal jaar mee kunnen. Het is een kwestie van tijd voordat de cyclus van veroudering weer opnieuw begint. Daarom is het verstandig om te onderzoeken hoe een bestaand bedrijventerrein toekomstbestendig kan worden gemaakt, zodat het terrein voor een langere periode mee kan. Dit heeft geleid tot de volgende onderzoeksvraag:

‘’Hoe kunnen verouderde bedrijventerreinen worden ontwikkeld naar een toekomstbestendig terrein?’’

Wat er onder toekomstbestendig wordt verstaan, is in de vakliteratuur verschillend omschreven. Een eenduidige begripsomschrijving is hierdoor niet genoemd. In deze scriptie wordt er uitgegaan van de volgende definitie: ‘’Rekening houdend met de toekomstige generaties en ontwikkelingen en meegroeiend met veranderde behoeften, binnen een planhorizon van 30 jaar’’.

Zoals eerder aangekaart speelt veroudering een grote rol bij de toekomst van bedrijventerreinen. Volgens IBIS (Integraal Bedrijventerreinen Informatie Systeem) zijn er 4.138 bedrijventerreinen in Nederland waarvan er 910 als verouderd worden aangemerkt. Binnen deze ‘veroudering’ wordt er onderscheid gemaakt tussen ruimtelijke, technische, maatschappelijke en economische veroudering. In Nederland is er vooral sprake van ruimtelijke en technische veroudering. Dat wil zeggen: De inrichting van het bedrijventerrein en de ruimtelijke inpassing in de omgeving (ruimtelijk) en slechte vestigingseisen zoals het gebrek aan onderhoud en/of infrastructurele tekortkomingen (technische).

Om veroudering tegen te gaan, kunnen trends op bedrijventerreinen een rol spelen. De trends zijn: a) Blijvende afname van het aantal kantoorbanen en daling van het ruimtegebruik, b) na 2020 vrijwel uitsluitend ‘vervangingsvraag’, c) duurzame ontwikkelingen en d) meer vraag naar onderscheidende concepten.

Het beleid, zowel op Rijks- provinciaal en gemeentelijk niveau, speelt een belangrijke rol bij de totstandkoming van een toekomstbestendig bedrijventerrein. Door decentralisatie bij het Rijk is er op dit moment geen beleid van kracht die gericht is op de herstructurering van bedrijventerreinen. Op provinciaal niveau is er sprake van een structuurvisie, waarin voornamelijk het overaanbod – waardoor de balans tussen vraag en aanbod ontbreekt – aan bod komt. Hierdoor is het, met uitzondering daargelaten, niet mogelijk om een nieuw terrein te ontwikkelen. Op gemeentelijk niveau is bekend dat een groot gedeelte (65%) van de gemeenten de afgelopen 5 jaar aan herstructurering heeft gedaan en dat het budget wat hieraan kan worden uitgegeven de komende 5 jaar zal worden gehalveerd.

Om het probleem aan te pakken, zijn er maatregelen nodig. Deze maatregelen zijn met behulp van een multicriteria-analyse tot stand gekomen. Er wordt onderscheid gemaakt tussen proces gerelateerde en fysieke maatregelen. Een combinatie van beide zorgt voor de beste aanpak. Overheid gestuurd beleid waarbij de bedrijven eerst zelf moeten zorgen voor politiek belang. Op fysiek gebied is het verstandig om de (maatschappelijke) kosten en baten in kaart te brengen, voordat er wordt geïnvesteerd. Mocht er worden geïnvesteerd, zorgt de aanpak van groen, het verbeteren van het imago en het toepassen van intensiever ruimtegebruik voor de meeste kans van slagen.

Met andere woorden: Verouderde bedrijventerreinen zorgen voor nieuwe mogelijkheden en dus is ‘’veroudering de toekomst’’.