Samenvatting

Het oor is opgebouwd uit het buitenoor, het middenoor en het binnenoor. Het buitenoor wordt onderverdeeld in de oorschelp en de uitwendige (externe) gehoorgang.
Wanneer de bescherming van het cerumen en de bescherming van de intacte huid wegvallen in de externe gehoorgang, door bijvoorbeeld een beschadiging van de huid of een verstoring van de zuurgraad, is er een verhoogde kans op het krijgen van een infectie. Een infectie van de externe gehoorgang noemt men een otitis externa.
Otitis externa is onder te verdelen in een acute, een chronische of een maligne infectie.
In de huisartspraktijken in Nederland wordt bij ongeveer 14 op de 1000 patiënten per jaar een acute otitis externa beschreven. Een otitis externa wordt in de meeste gevallen veroorzaakt door Pseudomonas aeruginosa. Pseudomonas aeruginosa komt voor in oppervlaktewater, het riool en in de grond. Deze bacterie kan goed in een vochtige omgeving overleven en zich vermenigvuldigen, zo ook in het laagje water dat vaak achterblijft in een oorspuit. De oorzaak van een otitis externa is vaak het contact met verontreinigd water. Andere oorzaken zijn bijvoorbeeld het gebruik van cosmetische producten of het hebben van een huidaandoening zoals eczeem.
Wanneer een patiënt oorklachten heeft zal de huisarts in de meeste gevallen met behulp van een otoscoop het oor onderzoeken en indien nodig het oor reinigen met een oorspuit.
Begin januari 2010 constateerde huisarts Dr. R.G.J. Klein Overmeen het ontstaan van otitis externa enkele weken na cerumenlavage bij zijn patiënten. Hij heeft hierop afstrijken afgenomen van het instrumentarium en opgestuurd naar het Laboratorium voor Medische Microbiologie en Infectieziekten (LMMI). Uit de kweken bleek dat de oorspuit besmet was met Pseudomonas aeruginosa, veroorzaker van de otitis externa. Vanaf dit moment zijn alle Pseudomonas aeruginosa isolaten uit oorkweken bewaard op het LMMI bij -85˚C.
Aan 17 huisartspraktijken in de regio, de KNO afdeling en de lokale huisartsenpost is een bezoek gebracht. Tijdens deze bezoeken zijn afstrijken afgenomen van het instrumentarium dat gebruikt wordt bij het onderzoeken en uitspuiten van het oor. Daarnaast zijn vragen gesteld, aan de aanwezige doktersassistente en de arts, over het gebruik en de reiniging van de instrumenten.
Wanneer er uit de kweken, afgenomen van het instrumentarium, een Pseudomonas aeruginosa werd geïsoleerd, werd dit isolaat samen met de bewaarde isolaten afkomstig van patiënten uit deze zelfde praktijk, in duplo getypeerd.
Voor de typering van de Pseudomonas aeruginosa isolaten werd gebruik gemaakt van de Pseudomonas kit van Diversilab® (bioMérieux). Het DiversiLab® DNA fingerprinting systeem is gebaseerd op rep-PCR (repetitive sequence-based Polymerase Chain Reaction). Het principe van rep-PCR is het amplificeren van de non-coding repeated sequences (niet coderende repetitieve sequenties in het genoom). Deze non-coding repeated sequences komen voor in het gehele genoom van een bacterie. Zo ontstaat er een, voor de stam uniek, bandenpatroon.
Isolaten die volgens het Diversilab®systeem overeenkwamen werden ter bevestiging opgestuurd naar de afdeling Moleculaire Epidemiologie van het VUMC Amsterdam voor AFLP typering. Het discriminerend vermogen van het Diversilab® systeem blijkt namelijk onvoldoende te zijn. In vier huisartspraktijken is zowel met Diversilab® als met AFLP een overeenkomst gevonden, tussen isolaten geïsoleerd uit het instrumentarium in de huisartspraktijk en isolaten geïsoleerd uit oren van patiënten, of van patiënten onderling. Hieruit concluderen we dat er mogelijk overdracht plaatsvindt vanuit het instrumentarium naar het oor van de patiënt. Aan de hand van deze resultaten zijn in samenwerking met de afdeling Hygiëne en Infectiepreventie van de Isala klinieken aanbevelingen opgesteld voor de huisartspraktijken. In deze aanbevelingen wordt beschreven hoe het instrumentarium gebruikt en gereinigd dient te worden.