Samenvatting

Ondanks jaren van ontwikkeling t.a.v. veiligheidseisen en protocollen, blijft het aantal arbeidsongevallen aan boord van schepen hoog. Met dit onderzoeksrapport wordt ernaar gestreefd een duidelijk beeld te krijgen van de veiligheid aan boord van type D-schepen vallend onder het Navis Shipmanagement en hoe die veiligheid kan worden geoptimaliseerd, zodat erin de toekomst geen gaten kunnen vallen in het veiligheidssysteem. Risico’s (de kans op een inperking van de veiligheid) worden in dit onderzoekbenaderd volgens het Zwitsers kaasmodel. De verschillende barrières (lagen kaas) moeten allemaal goed functioneren, opdat de risico’s op onveiligewerksituaties tot een minimum beperkt kunnen worden. Dit onderzoek focust zich allereerst op de wetgeving, om een theoretisch kader te kunnen vormen van veiligheid en de verschillende aspecten die hierin meespelen. De wetgeving richt zich naar de werkgever, en stelt deze verantwoordelijk voor
de veiligheid aan boord. De factor ‘menselijk gedrag’ is hierbij erg variabel en zodoende moeilijk te controleren. Het theoretisch kader toont aan dat menselijk gedrag (met name onderlinge communicatie) essentieel is in het behouden van een degelijk risicomanagementsysteem. Het menselijk gedrag en zijn implicaties zijn gemeten aan de hand van enquêtes. De resultaten tonen aan dat de ondervraagden kennis hebben genomen van de Safety Management Manual (SMM) en zich bewust zijn van aspecten die het risico op een voorval kunnen beïnvloeden (i.e. hoge werkdruk, rapportage van onveilige situaties, controleren van documenten). Echter, de helft van de ondervraagden voerden werkzaamheden uit die niet strookten met de geldende veiligheidsnormen. Dit niet naleven van de gestelde regelgeving resulteert in een barrière minder volgens het Zwitsers kaasmodel. Hoewel ongelukken een samenloop zijn van meerdere omstandigheden (meerdere barrières doorbroken), is het van groot belang de relevantie van elke barrière goed te blijven benadrukken. Frequent toezicht op de werkzaamheden blijkt onontbeerlijk te zijn in het bewaren van een veilige werkomgeving. Het creëren van een nog beter veiligheidsmilieu aan boord kan door uitbreiding van het aantal veiligheidsmiddelen en het stimuleren van adequate communicatie tussen medewerkers over mogelijk gevaar. Het toepassen van nieuwe richtlijnen lijkt op het eerste gezicht niet nodig te zijn, maar verder onderzoek op de lange termijn en op grotere schaal is noodzakelijk om een betrouwbaar beeld te krijgen over de veiligheid aan boord van type-D schepen van het Navis Shipmanagement.