Samenvatting

Dit onderzoek onder 191 werkende Oekraïense ontheemden in 24 opvangcentra laat zien dat veel Oekraïense ontheemden in staat zijn om (net) voldoende inkomsten te verdienen. Maar het laat ook zien dat een aanzienlijk deel kwetsbaar is, zelfs met inkomsten uit werk: een derde heeft meer uitgaven dan inkomsten. Niet alle Oekraïense ontheemden lukt het om voldoende uren te werken, een deel (8,4%) werkt zonder contract, een deel heeft ervaringen met niet uitbetaald worden (7,3%) en een meerderheid (55%) geeft aan zeer bezorgd te zijn of ze de volgende maand inkomen uit werk zullen hebben.
Per 1 januari 2025 moeten gemeenten een eigen bijdrage opleggen aan Oekraïense ontheemden in de gemeentelijke opvang die inkomsten uit werk hebben. Het huidige kabinet is van plan om de eigen bijdrage op enig moment te verhogen. De aanname is dat Oekraïense ontheemden met inkomsten uit werk de eigen bijdrage kunnen opbrengen. Oekraïense ontheemden zijn als groep echter kwetsbaar, laat dit onderzoek zien. Werken draagt bij aan het versterken van hun zelfredzaamheid en daarmee aan hun vermogen om te integreren.

Bij een vergelijking van werkende Oekraïense ontheemden met bijstandsgerechtigden blijkt werken vaak niet meer lonend. De vergelijking met deze groep miskent dat Oekraïense ontheemden kosten maken, zoals vervoerskosten, die Nederlandse bijstandsgerechtigden niet hebben. Bij een vergelijking met Nederlanders met een minimumloon zakt een aanzienlijk deel van Oekraïense ontheemden door de ondergrens van bestaanszekerheid. Met name Oekraïense gezinnen van alleenstaande ouders met kinderen blijken kwetsbaar.
Aanbevelingen
Dit onderzoek laat zien dat het opleggen van de eigen bijdrage de druk op de
bestaanszekerheid van Oekraïense ontheemden gaat opvoeren. Gemeenten zijn nu aan zet
om beleid te maken. Bij het opleggen van een eigen bijdrage kunnen zij een drempelbedrag
hanteren dat hoog genoeg moet zijn om bestaanszekerheid te borgen. Zonder zo’n
drempelbedrag zakken veel Oekraïense gezinnen door een ondergrens van
bestaanszekerheid. Ze verliezen hun vermogen om op eigen kracht in hun levensonderhoud te voorzien. Dat heeft grote gevolgen voor hun zelfredzaamheid en daarmee hun vermogen te integreren in de Nederlandse samenleving.