Samenvatting

Op 1 januari 2004 is de Wet werk en bijstand in werking getreden. De WWB is de wet die in Nederland de ondersteuning bij arbeidsinschakeling en bijstand regelt voor belanghebbenden die niet zelf kunnen voorzien in het eigen levensonderhoud en bovendien geen beroep kunnen doen op een andere uitkering of regeling. Gemeenten zijn verantwoordelijk voor de uitvoering en handhaving van deze wet. In het kader van de handhaving van de WWB hebben gemeenten een aantal controlemiddelen tot hun beschikking. Huisbezoeken zijn één van deze controlemiddelen. De Centrale Raad van Beroep heeft namelijk bepaald dat het samenstel van de artikelen 17, eerste en tweede lid, en 53a, tweede lid, van de WWB voor het College een toereikende wettelijke grondslag vormt voor het huisbezoek als middel ter controle en verificatie van door belanghebbende verstrekte of anderszins bekend geworden gegevens.

Huisbezoeken zijn echter een vergaand controlemiddel die direct ingrijpen in het huiselijk leven van individuen. Bovendien wordt in de artikelen 12 Grondwet en 8 EVRM het huisrecht beschermd. Het huisrecht is echter geen absoluut recht wat betekent dat uitzonderingen bij wet op dit recht, onder bepaalde voorwaarden, mogelijk zijn.

De voorwaarden voor een rechtmatig gebruik van het middel huisbezoek waaraan gevolgen kunnen worden verbonden aan het recht op bijstand (in de vorm van het weigeren, beëindigen of intrekken van de WWB-uitkering), zoals de Centrale Raad van Beroep ze heeft vastgesteld, zijn:

• "Informed consent";
• Proportioneel en subsidiair;
• Redelijke grond.

Bovendien heeft de Tweede Kamer op 16 februari 2012 een wetsvoorstel huisbezoeken aangenomen. Het wetsvoorstel ligt momenteel ter behandeling bij de Eerste Kamer. Het wetsvoorstel geeft de uitvoeringsorganen in de sociale zekerheid meer mogelijkheden om de leefsituatie van de belanghebbenden die een uitkering ontvangen of aanvragen vast te stellen. Concreet schept het wetsvoorstel huisbezoeken de volgende drie situaties waarbij het middel huisbezoek kan worden toegepast:

1. Om vast te stellen of iemand een alleenstaande of alleenstaande ouder is;
2. Om vast te stellen of iemand daadwerkelijk op dat adres woonachtig is;
3. Om vast te stellen of iemand de woonkosten kan delen.