Samenvatting

Een multiculturele samenleving, zo wordt de samenstelling van de inwoners van
Nederland vaak omschreven. Dit houdt voor ons als toekomstige professionals in, dat
we in de hulpverlening ook veelvuldig met mensen met een andere culturele
achtergrond te maken zullen krijgen. De opleiding Maatschappelijk Werk en
Dienstverlening sluit hierbij aan door zowel verplichte vakken als keuzevakken aan te
bieden die een bijdrage leveren aan transcultureel werken. De enthousiaste lessen
interculturele communicatie, interculturele vaardigheden en de buitenlandstage van
Dia Wilbrink hebben onze nieuwsgierigheid voor andere culturen versterkt. Helaas
hebben wij tijdens ons werk en onze stages ervaren dat de transculturele
hulpverlening in de praktijk regelmatig veel te wensen over laat. Zo merken wij zelf
dat we vaak niet voldoende op de hoogte zijn wanneer het de gebruiken en gewoonten
van een andere cultuur betreft. Wanneer zijn klachten, zoals 'wormen in het hoofd'
cultuurgebonden en wanneer zijn deze psychotisch van aard? Verder hebben wij
tijdens onze stage meegemaakt dat cliënten met somatische klachten bij de
hulpverlening kwamen nadat ze door de huisarts waren doorverwezen. Doordat de
maatschappelijk werker in kwestie niet op de juiste manier doorvroeg en de
psychosociale problematiek niet doorzag, werd de cliënt weer doorverwezen naar het
medische circuit. Zo werd de cliënt 'van het kastje naar de muur' gestuurd. Wanneer
je dit naast de missie van het maatschappelijk werk legt zoals deze in het
beroepsprofiel van de maatschappelijk werker is beschreven, namelijk: 'Bevorderen
dat mensen in onze samenleving tot hun recht komen, als mens en als burger.
Maatschappelijk werkers streven ernaar dat mensen zich in wisselwerking met hun Een multiculturele samenleving, zo wordt de samenstelling van de inwoners van
Nederland vaak omschreven. Dit houdt voor ons als toekomstige professionals in, dat
we in de hulpverlening ook veelvuldig met mensen met een andere culturele
achtergrond te maken zullen krijgen. De opleiding Maatschappelijk Werk en
Dienstverlening sluit hierbij aan door zowel verplichte vakken als keuzevakken aan te
bieden die een bijdrage leveren aan transcultureel werken. De enthousiaste lessen
interculturele communicatie, interculturele vaardigheden en de buitenlandstage van
Dia Wilbrink hebben onze nieuwsgierigheid voor andere culturen versterkt. Helaas
hebben wij tijdens ons werk en onze stages ervaren dat de transculturele
hulpverlening in de praktijk regelmatig veel te wensen over laat. Zo merken wij zelf
dat we vaak niet voldoende op de hoogte zijn wanneer het de gebruiken en gewoonten
van een andere cultuur betreft. Wanneer zijn klachten, zoals 'wormen in het hoofd'
cultuurgebonden en wanneer zijn deze psychotisch van aard? Verder hebben wij
tijdens onze stage meegemaakt dat cliënten met somatische klachten bij de
hulpverlening kwamen nadat ze door de huisarts waren doorverwezen. Doordat de
maatschappelijk werker in kwestie niet op de juiste manier doorvroeg en de
psychosociale problematiek niet doorzag, werd de cliënt weer doorverwezen naar het
medische circuit. Zo werd de cliënt 'van het kastje naar de muur' gestuurd. Wanneer
je dit naast de missie van het maatschappelijk werk legt zoals deze in het
beroepsprofiel van de maatschappelijk werker is beschreven, namelijk: 'Bevorderen
dat mensen in onze samenleving tot hun recht komen, als mens en als burger.
Maatschappelijk werkers streven ernaar dat mensen zich in wisselwerking met hun sociale omgeving zo goed mogelijk kunnen ontplooien, naar hun eigen aard,
behoeften en opvattingen, en dat ze rekening houden met anderen met wie zij samen
leven.' dan strookt dit, naar onze mening, niet met elkaar.
Een belangrijke kerntaak van het maatschappelijk werk is het leveren van maatwerk.
Dit houdt in datje bij iedere cliënt de hulpverlening zo goed mogelijk afstemt op zijn
problematiek, achtergrond, mogelijkheden en wensen.
Mede hierdoor zijn wij tot onze keuze voor een afstudeeronderzoek in het buitenland
gekomen en hebben we een onderzoeksvraag opgesteld, die naar ons idee bijdraagt
aan onze persoonlijke en professionele ontwikkeling tot maatschappelijk werker. We
hebben ons verdiept in de Indiase cultuur, door onderzoek te combineren met
vrijwilligerswerk. Hiermee hebben we ook door een andere 'bril' leren kijken.
Daardoor hebben we nu een beter beeld van een andere cultuur met de
daarbijbehorende normen en waarden en weten we hoe je als maatschappelijk werker
zo goed mogelijk de hulpverlening hierop aan kunt sluiten. Om dit zo helder mogelijk
te krijgen zullen wij in de uitwerking gebruik maken van het drie-werelden-model
model van de heer Bootsma. Door alle aspecten van de hulpverlening door de
"sorteermachine", op de gebieden methodisch technisch, normatief en subjectief, te
halen hopen wij een duidelijk beeld te kunnen krijgen van en tevens ons eigen
handelen te kunnen verantwoorden op het gebied van transculturele hulpverlening aan
vrouwen met een posttraumatische stress-stoornis (PTSS) in India. Verder zullen we
regelmatig een vergelijking trekken tussen de aanpak van een maatschappelijk werker
in Nederland en van die in India, om zo de verschillen en overeenkomsten duidelijk te onderscheiden. Op deze manier hopen wij helder te krijgen welke deze verschillen en
overeenkomsten zijn en wat wij als maatschappelijk werkers in Nederland kunnen
leren van de aanpak van de maatschappelijk werker in India.
• Hoofdstuk één bevat een uitwerking van de probleemomschrijving en de
doelstelling. Verder vindt u in dit hoofdstuk ons plan van aanpak om antwoord
te krijgen op de hoofd- en deelvragen.
• In het tweede hoofdstuk geven wij een globaal beeld van het land, de
omgeving en van de organisatie waarin wij ons onderzoek hebben uitgevoerd.
Op deze manier hopen wij duidelijkheid te verschaffen omtrent de culturele
context waarin wij ons onderzoek uitvoeren welke van belang is om de
verschillende manieren van hulpverlening te 'snappen' en hierover een
adequaat beeld te kunnen vormen.
• Hoofdstuk drie sluit hierbij aan door antwoord te geven op de inhoud van de
rol die de vrouw binnen de Indiase samenleving bekleedt. Hierbij hebben we
oog voor belangrijk geldende normen en waarden en voor de invloed daarvan
op de aanpak van een maatschappelijk werker.
• In hoofdstuk vier willen we in navolging van de rol van de vrouw binnen de
Indiase samenleving verder ingaan op de diagnose PTSS. Hiermee geven we
een beter beeld van de diagnose PTSS in India. Het is van belang om als
hulpverlener hiervan op de hoogte te zijn om zo de behandeling/begeleiding
hierop af te stellen, zodat wij weten hoe als maatschappelijk werker te
handelen bij cliënten van Indiase afkomst met de diagnose PTSS.
• Een beschrijving van de internationale context van het maatschappelijk werk
komt in hoofdstuk vijf aan de orde. In dit hoofdstuk beschrijven wij de rol en
definitie van de psychiatrische maatschappelijk werker in India waarna we een
vergelijking trekken tussen theorie en praktijk.
• In navolging op hoofdstuk vijf gaan we in hoofdstuk zes in op de
transculturele hulpverlening, de punten die wij hierbij geleerd hebben in India
en de conclusies die we voor het maatschappelijk werk hieruit kunnen trekken.
• Om de hulpverlening op alle verschillende facetten onder de loep te nemen,
gaan we in hoofdstuk zeven verder met de beroepsethische aspecten die voor
de westers denkende maatschappelijk werker verbonden zijn aan het werken
met cliënten uit de Indiase cultuur.
• Uitwerkingen van ons veldonderzoek vindt u terug in hoofdstuk acht.
• In hoofdstuk negen hebben we alle, in de voorgaande hoofdstukken,
beantwoorde deelvragen samengevoegd om zo een duidelijk overzicht te
geven. Hierna volgt hoofdstuk tien met de conclusies en aanbevelingen, die
wij aan de hand van ons onderzoek hebben kunnen formuleren.