Samenvatting

De bouwwereld moet af van traditioneel en routinematig ontwerpen en bouwen. Onterechte
gedachten over de hoge extra kosten zorgen voor een effectiviteitverlaging voor het beleid gericht
op duurzaam bouwen. Duurzaam bouwen moet een gewoonte worden. Maar hoe ziet het ontwerp
van een duurzaam en passief gebouw eruit? Dat is de vraag die centraal staat in het afstudeerproject.
Op voorhand kan gesteld worden dat deze vraag niet met één oplossing te beantwoorden is. Immers,
verschillende maatregelen kunnen bijdragen aan de mate van duurzaamheid en passiviteit van een
ontwerp. Welke dit zijn en voor welke maatregelen in het afstudeerproject is gekozen is in het
vooronderzoek duidelijk geworden.
Projectomschrijving
Zoals de titel al verraadt, bevindt het plan zich aan de Julianalaan in de Overijsselse kern Wijhe. Waar
zich op dit moment op de betreffende projectlocatie nog 16 verouderde duplexwoningen (sociale
huurwoningen in het bezit van woningstichting SallandWonen) bevinden, zal op termijn plaats
gemaakt gaan worden voor een nieuw duurzaam en passief appartementencomplex. Het
afstudeerproject zal bijdragen om deze ambitie van woningstichting SallandWonen te
verwezenlijken. Het onderzoek is geconcretiseerd in een tweeledige doel, waardoor de term
'duurzaam' zo volledig mogelijk is ingevuld. Doelstelling I waarborgt de energiezuinigheid en
doelstelling II vult dit aan met alle overige aspecten van duurzaamheid.
Literatuurstudie
Om in het hoofdonderzoek beslagen ten ijs te komen en een solide product te leveren is een brede
literatuurstudie uitgevoerd, waarbij onder andere kennis is opgedaan van de twee leidende
beginselen in het afstudeerproject: 'het passiefhuis' en 'cradle to cradle'. Deze opgedane kennis
omtrent duurzaam en energiezuinig bouwen in het vooronderzoek, heeft de basis gevormd voor de
uitwerking van het gebouw in het hoofdonderzoek.
Instanties, meetinstrumenten en subsidiëring
Er is tegenwoordig een grote verscheidenheid aan instanties en meetinstrumenten op het gebied van
duurzaam bouwen. Om het onderzoek helder en volledig te houden zijn in het vooronderzoek de
meest bekende en belangrijke instellingen met hun verschillende meetinstrumenten opgesomd. Op
verschillende manieren en niveaus worden duurzame initiatieven gestimuleerd. Het onderzoek zou
niet compleet zijn als geen aandacht aan de subsidiëring is besteed.
Maatregelen en uitgangspunten
De opgedane kennis uit het bovenstaande is vervolgens vertaald in een lijst van mogelijke
maatregelen. Maar hoe distilleer je uit deze lange lijst van alternatieven rationele, definitieve
keuzes? Aanvankelijk is bedacht dit middels de toetsingsmethodiek van een multicriteria-analyse te
doen. De beoordelingcriteria zouden onder andere zijn: uitvoerbaarheid, beschikbaarheid, esthetisch
verantwoord, budgettechnisch verantwoord, mate van beperking van de levensduur en technische
kwaliteit. Verder zou beoordeeld worden in hoeverre elk alternatief voldoet aan doelstelling I:
passief woongebouw en aan doelstelling II: cradle to cradle. Het beoordelingsproces heeft min of
meer ook op deze manier plaatsgevonden, maar het maken van definitieve keuzes is grotendeels een
intuïtief proces geweest. De definitieve ontwerp- en uitgangspuntenlijst heeft de grondslag gevormd
voor het hoofdonderzoek.
Omdat het passiefhuis-principe en de cradle to cradle filosofie niet feilloos op elkaar
aansluiten, maar in dit afstudeerproject beide doelstellingen toch behaald wilden worden, is het
keuzeproces een proces van het doen van concessies geweest. Het keuzeproces heeft geresulteerd in
een ontwerpopgave waarbij beide doelstellingen worden gevoed door maatregelen die in het
ontwerp zijn genomen.
In samenwerking met verschillende projectpartners is op die manier in het hoofdonderzoek een
voorlopig ontwerp tot stand gekomen. In dit duurzame initiatief is bovendien ook onderzoek gedaan
naar het duurzaam slopen, zowel van de bestaande bebouwing als, op termijn, van de nieuwbouw.
Een opgestelde exploitatiebegroting maakt tenslotte het afstudeerproject compleet.
Na toetsing van doelstelling I is gebleken dat het ontwerp voldoet aan de richtlijnen van het
passiefhuis-principe. Doelstelling II, het behalen van een BREEAM score 'excellent', is in het project
niet verwezenlijkt. In het laatste hoofdstuk worden aanbevelingen gedaan die er mogelijk voor
kunnen zorgen dat de huidige score 'very good' wordt verhoogd naar 'excellent'.