Samenvatting

Sinds Nederland verandert in een participatiesamenleving worden mantelzorgers steeds belangrijker (Bijlsma & Janssen, 2015; Kwekkeboom, 2016). Door deze verandering moeten sociaal werkers en mantelzorgers vaker samenwerken. Sociaal werkers hebben echter de handelingsverlegenheid dat zij mantelzorgers niet herkennen en erkennen (Mezzo, z.j.). Wanneer zij wel ondersteuning bieden aan mantelzorgers, lopen zij tegen ethische dilemma’s aan, zoals de grens van de verantwoordelijkheid van de mantelzorger (Rothfusz, 2012). Dit zorgt ervoor dat er geen (goede) samenwerking plaatsvindt en de ondersteuning de mantelzorger niet bereikt of niet past bij diens behoeften (Kwekkeboom & Wittenberg, 2014; Rekenkamer Amsterdam, 2016). Het Lectoraat Community Care heeft daarom de opdracht gegeven om te kijken hoe de sociaal werker in de Amsterdamse context beter methodisch kan handelen binnen de samenwerking met mantelzorgers. Om tot een antwoord te komen is de context van de maatschappelijke dienst CentraM in Amsterdam Centrum gebruikt, aangezien zij ondersteuning bieden aan mantelzorgers (Centram maatschappelijke dienstverlening, z.j.), zij dezelfde problemen ervaren en hun kennis en ervaring konden bijdragen aan de resultaten van het onderzoek. Het doel van het onderzoek is om duidelijk te krijgen hoe de sociaal werker van CentraM methodisch kan samenwerken met mantelzorgers in de Amsterdamse context, zodat zij passende ondersteuning krijgen. Hiervoor is de volgende onderzoeksvraag opgesteld: ‘Hoe kan de sociaal werker van CentraM op een methodische manier samenwerken met mantelzorgers in de Amsterdamse context, zodat deze mantelzorgers passende ondersteuning krijgen?’. Om de onderzoeksvraag te kunnen beantwoorden, is er gebruik gemaakt van actieonderzoek, waarbij halfgestructureerde interviews en literatuuronderzoek als dataverzamelingstechnieken zijn gebruikt (Migchelbrink, 2014). De databronnen in dit onderzoek zijn acht respondenten (vier mantelzorgers, drie sociaal werkers en één Tweede Kamerlid) en literatuur, zoals wetenschappelijke artikelen en andere onderzoeken. Uit de interviews en het literatuuronderzoek kwam naar voren dat er verschillende ervaringen en behoeften zijn van mantelzorgers en sociaal werkers betreffende hun samenwerking. Allereerst moet de sociaal werker de mantelzorger herkennen en erkennen binnen de samenwerking (Mezzo, 2018), waarvoor een oordeel-loze grondhouding nodig is (Broese van Groenou, 2012; Mezzo, 2018; Vulkers, 2016). Daarbij is het volgens de respondenten belangrijk dat de sociaal werker beschikt over vaardigheden die het netwerk van de hulpbehoevende en/of mantelzorger in kaart brengen (Broese van Groenou, 2012; Kruijswijk & Nanninga, 2017). Binnen de superdiversiteit van de Amsterdamse context (Fukkink & Oostdam, 2016) is het belangrijk dat de sociaal werker morele dilemma’s kan hanteren (Rothfusz, 2012). De conclusie van het onderzoek is dat de sociaal werker van CentraM moet handelen volgens een eclectisch-integratieve samenwerkingswijze (EIS). Door de mantelzorger te herkennen vanuit de oordeel-loze grondhouding en het Sofa-model (Expertisecentrum Mantelzorg, 2009), de mantelzorger te erkennen via de Drie Stappen Methode (Pinto, 2007) en passende ondersteuning te vinden via de Wegwijzer mantelzorgondersteuning Amsterdam (Markant, 2018), kan de sociaal werker ervoor zorgen dat de samenwerkingsrelatie wordt versterkt en de mantelzorger passende ondersteuning krijgt. De aanbevelingen van het onderzoek zijn gericht op het implementeren van de EIS binnen CentraM en het bieden van tijd aan sociaal werkers om up-to-date te blijven bij de ontwikkelingen over het sociale domein en mantelzorg.