Samenvatting

De Nederlandse maakindustrie heeft momenteel te maken met een aantal belangrijke ontwikkelingen. De Nederlandse economie zit in hoogconjunctuur wat een toename van het aantal orders met zich meebrengt (CBS, 2017a). Bedrijven hebben echter moeite om deze orders bij te kunnen houden, mede door onvoldoende technisch personeel dat beschikbaar is (ING, 2017; Rabobank, 2018). Bovendien krijgen bedrijven in de maakindustrie steeds meer te maken met klanten die producten op maat gemaakt willen hebben en met kortere levenscycli van producten (Freese et al., 2018). Op basis van het voorgaande zijn maakbedrijven dan ook op zoek naar innovatieve oplossingen om met de genoemde ontwikkelingen om te kunnen gaan.
De collaboratieve robot, ook wel cobot genoemd, is hierin een interessante optie voor de maakindustrie. Cobots zijn met mensen samenwerkende robots die niet van medewerkers hoeven te worden afgeschermd (Van Horssen & Meijs, 2017). De cobot is daarnaast erg flexibel en responsief. Zo kan de cobot meerdere en complexe assemblagetaken tegelijk uitvoeren (Kool & Van Est, 2015; TechYourFuture, z.d.). Hierdoor is de cobot breed inzetbaar en kunnen organisaties binnen meerdere taken een productiviteitsverhoging behalen (Bloss, 2016). Echter is het niet vanzelfsprekend dat mensen samen willen en kunnen werken met cobots. Om deze reden vindt het lectoraat Smart Industry & Human Capital het belangrijk dat er wordt gekeken naar de bereidheid en kansen van operators in de maakindustrie om met de cobot te (kunnen) gaan werken, en daarmee naar de technologie-acceptatie van deze operators. Dit onderzoek focust zich dan ook op hoe technologie-acceptatie voor de cobot tot stand wordt gebracht onder operators.
Het onderzoek heeft plaatsgevonden bij drie bedrijven in de maakindustrie die recent een cobot hebben geïmplementeerd, waarbij het doel was om te achterhalen hoe deze bedrijven technologie-acceptatie voor de cobot tot stand hebben gebracht, en waarom dit goed of minder goed gelukt is. In dit kwalitatieve onderzoek zijn in totaal veertien respondenten geïnterviewd, die onderverdeeld kunnen worden in twee groepen; staffunctionarissen (N=7) en operators (N=7).
Uit de interviews is naar voren gekomen dat een van de belangrijkste interventies om technologie-acceptatie voor cobots tot stand te brengen onder operators, zich richt op het laten meebepalen van de operators in de toepassing van de cobot, het gebruiksgemak en de opstelling/opties van de cobot. Daarnaast dienen operators vrijgesteld te worden van het programmeren van de cobot omdat dit als te moeilijk wordt bevonden. Tevens werkt het bevorderlijk voor de technologie-acceptatie om een aantal technologisch onderlegde personen als kartrekkers in te zetten die onder andere het gebruik van de cobot onder operators dienen te verspreiden. Dit zijn personen die affiniteit hebben met technologie, en waarvan de mening door operators als belangrijk wordt bevonden. Daarnaast worden doelgericht operators geselecteerd die met de cobot gaan werken, omdat niet iedere operator hier geschikt voor blijkt te zijn. Bovendien is het belangrijk om taakroulatie toe te passen en om operators de bediening van de cobot aan te leren op de werkplek, zodat zij duurzaam in staat zijn om met de cobot te kunnen werken. Tot slot is het bevorderlijk voor de technologie-acceptatie om te streven naar een cobot die vanaf dag één probleemloos werkt, en om extra aandacht te besteden aan ombouwvaardigheden bij operators en programmeervaardigheden bij kartrekkers.
De aanbevelingen van dit onderzoek zijn gericht op een drietal succesvolle interventies voor technologie-acceptatie, afgeleid uit de resultaten, namelijk; het laten meebepalen van operators in het ontwikkelproces van de cobot, het toepassen van taakroulatie, en het leren van de bediening op de werkplek. Afsluitend worden quick wins, en aanbevelingen voor vervolgonderzoek gepresenteerd.