Samenvatting

Ik sta al een flink aantal jaren voor de klas en steeds merk ik dat het spellen van werkwoorden in dictees en in schriftelijk taalwerk te wensen overlaat. Er worden veel fouten gemaakt en het lijkt erop dat leerlingen bij het bedenken van een werkwoordsvorm vaak zomaar opschrijven wat er in hun hoofd opkomt. Ze spellen eigenlijk een beetje op hun gevoel. Voor dit meesterstuk wilde ik onderzoeken of een module ontleden via Paardekooper bij zou kunnen dragen om de leerlingen beter werkwoordsvormen te laten spellen. Als ze zich bewust zijn van de vorm van het werkwoord (persoonsvorm, deelwoord, heel werkwoord) dan kunnen ze zich daarna richten op de tijdsbepaling en tenslotte op enkelvoud en meervoud. Door dit in een kleine 'ontleedmodule' van zes weken aan te bieden, is het praktisch voor de leerlingen om zich de belangrijkste ontleedbegrippen eigen te maken.
In de taalmethode Taalverhaal, maar ook in andere taalmethoden die ik heb gebruikt, is geen doorgaande lijn op het gebied van ontleden. Onze taalmethode gebruikt kleurtjes voor de verschillende zinsdelen. Ik ben begonnen met een nulmeting van 25 zinnen waarbij de leerlingen zelf de vorm moesten invullen. Vervolgens heb ik de ontleedlessen aangeboden en heb ik met de leerlingen veel zinnen ontleed. Steeds opnieuw hebben we naar de juiste vorm gezocht en logisch beredeneerd waarom de vorm zo geschreven moest worden. Na de lessen ontleden, waarin de leerlingen ook een eigen denk-stappen-kaart hebben gemaakt, volgde de controletoets. De leerlingen moesten nogmaals dezelfde zinnen maken en de werkwoordsvormen weer invullen. Na analyse van alle data blijkt dat de leerlingen gemiddeld 2 antwoorden meer goed hebben dan aan het begin. De jongens scoren bij de eindtoets iets meer goede antwoorden dan de meisjes.
Het heeft dus zeker zin om ontleden in te zetten bij het correct spellen van werkwoordsvormen. Door een dergelijk lessencyclus aan het begin van het schooljaar in groep 8 aan te bieden hebben de leerlingen goede handvatten om bij werkwoordpakketten, dictees en schriftelijk werk minder fouten te maken. Ook in andere talige vakken, maar ook in het dagelijkse schrijven is het een 'must' foutloos te kunnen spellen. De leerlingen kunnen nu in ieder geval beredeneren waarom een werkwoordsvorm zó geschreven moet worden.