Samenvatting

Dit praktijkgericht onderzoek gaat over het effectief ombuigen van de sfeer in een klas. Er is theoretisch- en praktisch onderzoek gedaan naar het ombuigen van een negatieve sfeer in de groep naar een positief pedagogisch klassenklimaat. In dit onderzoek worden verschillende theorieën over groepsdynamiek, het pedagogisch klimaat, groepsdruk, communicatie tussen leerlingen, ombuiten van gedrag en de groepsfase theorie van Tuckman (1965) gepresenteerd. Dit zijn onderwerpen die allen te maken hebben met de onderzoeksvraag. Na de literatuurstudie wordt de theorie gekoppeld aan de praktijk. Belangrijke punten die vanuit de literatuur naar voren komen zijn de opeenvolgende fasetheorie van Tuckman (1965) en de preventieve aanpak op het gebied van de sociaal-emotionele ontwikkeling (Luitjes & Zeeuw-Jans, 2011). Bij het begeleiden van groepen kinderen is het van belang om rekening te houden met een aantal aandachtspunten: leeftijd, doel en vrije keus versus verplicht (Luitjes & Zeeuw-Jans, 2011). De onderzoeksgroep bevat leerlingen uit groep 6. Leerlingen op die leeftijd worden graag uitgedaagd en gezonde competitie is dan ook gewenst. In een groep moeten groepsgenoten weten waar de grenzen liggen en de grenzen moeten worden bewaakt. In een klas kan de leerkracht dit doen door duidelijke klassenregels op te stellen en zorg te dragen voor het consequent naleven van deze regels (Louwerens, n.d.) (Engelen, 2007). Ook moet de leerkracht zorgen voor een goede balans tussen inspanning en ontspanning. Kortom, een positieve groep moet invloed, relatie en veiligheid bieden (Luitjes & Zeeuw-Jans, 2011). Dit onderzoek vindt plaats na de eerste kennismakingsfase van de groep en laat daarbij zien wat de leerkracht kan doen om het pedagogisch klimaat weer positief te krijgen. Er worden verschillende acties, zoals het opstellen van klassenregels, een poster maken met groepsnormen, een complimentendoos en een gymles 'stoeien' in de praktijk ingezet die een positieve invloed hebben op de sfeer in de groep. Voor en na afloop van de acties worden observaties uitgevoerd. Ten slotte wordt de literatuur naast het gevonden praktijkmateriaal gelegd. Hieruit worden bevindingen en aanbevelingen beschreven. Er ontstaat een lijst met daarin de opbouw voor een goede aanpak bij positieve groepsvorming met daarbij enkele tips voor de leerkrachten. Het preventief handelen op het gebied van groepsvorming en de opeenvolgende fasetheorie van Tuckman (1965) spelen hierbij een grote rol. Acties die effectief zijn in de groep zijn positief stimuleren van de leerlingen door bijvoorbeeld een complimentendoos, samenwerkingsactiviteiten, groepsgesprekken, het gezamenlijk opstellen van klassenregels en gezonde competitie tussen de leerlingen. Deze onderdelen vormen dan ook de aanbevelingen van de onderzoeker