Samenvatting

Op de afdelingen Flipper en Fjoerie van Herlaarhof in Vught verblijven kinderen in de leeftijd van acht tot en met twaalf jaar met psychiatrische en/of psychosociale problemen.
Tijdens de behandeling (gemiddeld zeven maanden tot een jaar) vormt de computer voor veel kinderen een belangrijk onderdeel van de daginvulling.
Uit eigen ervaring en vooronderzoek tijdens een stageperiode van anderhalf jaar is gebleken dat de computer eigenlijk alleen ter vermaak ingezet wordt door de groepsleiding en dat deze niet of nauwelijks een pedagogisch instrument is binnen een behandeling. Tevens is niet duidelijk wat de effecten van het computergebruik zijn op kinderen met psychiatrische en/of psychosociale problemen. Behoefte aan expertise op het gebied van de computer is in beide teams voldoende aanwezig. Hieruit is de volgende vraagstelling ontstaan:

Op welke manier kan het gebruik van de computer voor spelletjes op Herlaarhof, bij kinderen met ADHD in de leeftijd van 8 t/m 12 jaar op de afdelingen Flipper en Fjoerie, zo ingevuld worden dat het een positieve bijdrage levert aan de behandeling?

Uit de literatuurstudie is samenvattend te stellen dat veel kinderen tegenwoordig vanaf jonge leeftijd spelenderwijs opgroeien met de computer. De computer zorgt voor ontspanning, is een bron van informatie en kinderen doen er graag dingen samen met anderen op.
De computer kan een positieve invloed hebben op kinderen. Zo zouden zij een beter ruimtelijk inzicht ontplooien en meegaan met de nieuwste ontwikkelingen. Tevens zou de zelfwaardering kunnen toenemen wanneer het gebruik van computers en spellen een succeservaring is. Het identificeren met een held uit een computerspel blijkt positief te zijn voor het zelfbeeld van kinderen.
Ander onderzoek toont aan dat het gebruik van computers en computerspellen ook agressie op kan wekken en dat bij sommige kinderen de scheiding tussen fantasie en werkelijkheid vervaagt. Ook zouden spellen verslavend kunnen zijn.

Er is gekozen voor een kwalitatief onderzoek in de vorm van schriftelijke interviews, waarin de groepsleiding gevraagd werd naar ervaringen, belevingen en behoeftes. De groepsleiding van Flipper en Fjoerie werd gevraagd hoe het team met het computergebruik omgaat en welke invulling zij hieraan zelf geven. Tevens is gekeken welke effecten van het spelen van computerspellen waarneembaar zijn op de groep en of verschillende soorten actiespellen geschikt zijn voor kinderen. Ook is gevraagd welke minimale voorwaarden er voor kinderen op de groep moeten zijn om veilig te kunnen computeren en wat hierbij risicofactoren zijn. Tenslotte is gevraagd welke situatie het meest ideaal zou zijn op de groep.

Uit de resultaten van het praktijkonderzoek is geconcludeerd dat de afdelingen Flipper en Fjoerie:
- Behoefte hebben aan het inzetten van de computer als instrument, maar hierbij willen kijken naar het individueel niveau, de leerdoelen en de belevingswereld van het kind en niet naar de stoornis die het heeft.
- Terughoudend zijn in het computergebruik.
- Ontspanning, rust en het verbeteren van de concentratie zien als belangrijkste positieve effecten van computergebruik.
- Obsessief gedrag zien als de grootste belemmering bij computergebruik.
- Kennisvergroting binnen het team, een grotere diversiteit aan keuzemogelijkheden en een degelijke, rustige computeromgeving zien als voorwaarden voor kinderen om veilig te kunnen computeren.

Geconcludeerd kan worden dat er met dit kwalitatieve onderzoek ten dele antwoord op de vraagstelling is gevonden. Het team heeft behoefte aan het inzetten van de computer als instrument tijdens een behandeling, maar kijkt hierbij niet naar ADHD of een andere stoornis. Er wordt gekeken naar wat een kind aankan, wat het leuk vindt en of er een leerdoel is bij het kind waaraan gewerkt kan worden door het inzetten van de computer.

Vanuit de conclusies zijn de volgende aanbevelingen gedaan:
- Het vergroten van de expertise op het gebied van computergebruik en spellen.
- Het verbeteren van de computeromgeving.
- Het verbeteren van het computermateriaal.
- Bij het inzetten van de computer als instrument, rekening houden met:
- Individuele mogelijkheden van het kind.
- Interesse van het kind.
- Belevingswereld van het kind.
- Zorgen dat de factor plezier niet weggaat uit het spelen van computerspelletjes.

De eerste drie aanbevelingen zijn een vereiste om de computer als pedagogisch instrument in te kunnen zetten tijdens een behandeling.
Zonder expertise op het gebied van computers en spellen is het lastig om de computer als instrument in te zetten. Niet elke groepsleider hoeft deze verdieping te hebben. Groepsleiders die zich hierin wel verdiepen, kunnen dit overdragen aan collega's.
Een degelijke omgeving met goed en divers materiaal is een vereiste om veilig en prettig te kunnen computeren.
Als de computer daadwerkelijk als instrument tijdens een behandeling ingezet gaat worden, is het noodzakelijk om te zorgen dat de factor plezier niet verdwijnt uit het spelen van computerspelletjes.