Samenvatting

Docenten die zelf onderzoek doen binnen een bepaald interessegebied zijn daarover enthousiast, hebben veel kennis over het onderwerp en zijn meestal ook vaardig in de uitvoering ervan. Het begeleiden van studenten binnen zo'n specifiek thema komt dan ook de kwaliteit van de begeleiding ten goede en kan tot vruchtbare resultaten leiden. In deze bijdrage zullen enkele praktijkvoorbeelden gegeven worden aan de hand van onderzoek met studenten dat grotendeels uitgevoerd werd in een tijd waarin er nog geen instituutslectoraat- en kenniskring waren. Het betrof onderzoek opgezet en uitgevoerd door studenten, dat met enige aanpassing uitgebouwd kon worden tot verder onderzoek. Een ander voorbeeld betrof projecten die voor studenten zelf waren ontworpen als (afstudeer)onderzoek, en waarvan de data tevens gebruikt konden worden voor groter of ander onderzoek. Tenslotte ook een onderzoek dat na afronding door de studenten dat voortgezet werd totdat voldoende data beschikbaar waren. Omdat het interessegebied van een docent vaak een meer stabiel gegeven is dan dat van een student, zullen onderwerpen ook gemakkelijker over meerdere jaargangen tot onderzoekslijnen kunnen leiden.
Samenwerking met HBO studenten heeft behalve voordelen voor de student, ook voordelen voor de docent: veelal zijn studenten praktisch ingesteld en kunnen, door hun vaak in vergelijking met de docent grotere beschikbaarheid in de afstudeer- of onderzoeksfase, fysiek aanwezig zijn op de plaats waar het onderzoek wordt uitgevoerd.
Behalve voordelen zijn er ook een aantal problemen of bijzondere aandachtspunten bij (HBO) onderzoek. Te denken valt aan ethische toetsing die nodig is bij onderzoek met mensen, verzekering van proefpersonen en beperkte financiering. Een ander mogelijk lastig gegeven is de beperkte onderzoekstijd van studenten en het motiveren van studenten om, na afstuderen, nog deel te nemen aan (verder) onderzoek. Tenslotte: door de vaak beperkte omvang van het onderzoek, is het niet altijd gemakkelijk het onderzoek voor publicatie acceptabel te maken.
Creatieve oplossingen zijn dan nodig. Mogelijk zal deze problematiek door de ontwikkeling van onderzoekslijnen binnen lectoraten en participatie in (inter)nationale projecten, geheel of gedeeltelijk kunnen worden ondervangen. Dergelijke praktijksituaties hebben overigens aanleiding gegeven tot initiatieven die voor alle onderzoekers binnen Fontys van belang kunnen zijn, zoals de oprichting van een commissie onderzoeksethiek.

Concluderend is het doen van onderzoek met studenten in het HBO, binnen de beperkingen, vooral een dankbare en vruchtbare onderneming.