Samenvatting

Internaliserende problematiek onder jongeren, in de vorm van angst en depressie, is deze eeuw opvallend toegenomen (CBS, 2013). Een verband met infostress en de toegenomen complexiteit van de huidige tijdgeest ligt voor de hand (Bohn, 2012). Een remedie hiertegen die het laatste decennium aan populariteit wint is mindfulness (Kabat-Zinn, 2005), ook wel aandachttraining genoemd. Er is slechts beperkt onderzoek gedaan naar de effecten van mindfulness op het welbevinden van licht verstandelijk beperkte kinderen (Nanninga & Sizoo, 2012) maar, voor zover bekend, nog niet bij licht verstandelijk beperkte adolescenten. Dit onderzoek heeft plaatsgevonden op een VSO-school. De participanten vervulden een rol van medeonderzoeker gedurende onderzoekscycli waarin de aanbiedingsvorm van de training, op grond van hun feedback, op subtiele wijze voor hen is geoptimaliseerd (actieonderzoek). Hierbij speelt beknopte concrete instructie, ontdaan van abstracties en beeldspraak, een belangrijke rol. Effecten van de training op het welbevinden van deze LVB-leerlingen is gemeten door analyse van dossiergegevens, groepsinterviews, een dagboek-logboek, een gedragsvragenlijst en verzameling van accidental data. De data afkomstig uit deze bronnen is gebruikt voor vaststelling van de beginsituatie evenals kwantitatieve en kwalitatieve analyse van de resultaten na de trainingsperiode. Na maximaal zes weken mindfulnesstraining is verbeterd welbevinden geconstateerd bij participanten die gedurende deze periode geen stressvolle privé-omstandigheden hebben doorgemaakt. De verbeteringen hebben betrekking op overprikkeling, angst- en stemmingsklachten en somatische klachten. Het onderzoek heeft daarnaast aangetoont dat de participanten een voorkeur hebben voor meditatieoefeningen die liggend gedaan kunnen worden zoals bijvoorbeeld de ‘lichaamsscan’. Ruimte voor herhaling, een prikkelarme en veilige sfeer zijn indicatoren voor het slagen van de oefeningen die tot resultaat hebben dat de partipanten gedachten, emoties en sensaties vanuit een onthecht perspectief leren aanschouwen en aanvaarden.