Samenvatting

Maatschappelijke relevantie In geen enkele bedrijfstak in Nederland is het aantal burn-outklachten zo hoog als in het onderwijs (Voorwinden, 2019). Ook het TALIS-rapport voor Vlaanderen (Van Droogenbroeck et al., 2019) waarschuwde al voor stijgende burn-outcijfers bij Vlaamse leraren. De veerkracht van Nederlandse en Vlaamse leerkrachten wordt de afgelopen jaren steeds meer op de proef gesteld. Ook in mijn eigen team word ik geconfronteerd met leerkrachten met burn-outklachten.

Praktijkrelevantie en opzet Rekening houdend met het lerarentekort is een dergelijke evolutie onrustwekkend en besef ik dat ik zorgvuldig moet omgaan met de veerkracht van mijn schoolteam. Onze kinderen hebben recht op het beste onderwijs en om dat te realiseren hebben we een veerkrachtig schoolteam nodig. Met dit praktijkgericht onderzoek wil ik onderzoeken of ik als schoolleider, aan de hand van oplossingsgerichte feedback, een positieve invloed kan hebben op de veerkracht van mijn collega’s.

Mijn onderzoeksvraag is ontstaan tijdens gesprekken over veerkracht die ik in oktober 2020 voerde met collega’s. Ze vertelden me dat hun veerkracht zou vergroten wanneer ik hen meer feedback zou geven. Om dergelijke feedbackgesprekken als het ware ‘uit te lokken’ koos ik voor opeenvolgende, onaangekondigde, korte klasbezoeken of ‘flitsbezoeken’ (Downey et al., 2017), verder aangegeven als flitsbezoeken. De feedbackgesprekken werden opgebouwd aan de hand van ‘schaalvragen’ (Shazer et al., 1986), en de ‘zevenstappendans’ (Cauffman en van Dijk, 2014), een oplossingsgerichte methodiek die ik ondertussen al enkele maanden toepas.

Resultaten Uit dit praktijkgericht onderzoek blijkt dat het niet eenduidig bewezen is dat oplossingsgerichte feedback van de schoolleider leidt tot het verhogen van de veerkracht van leerkrachten. Daarvoor is diepgaander onderzoek noodzakelijk. Wat wel bewezen lijkt, is dat een oplossingsgerichte aanpak een positief effect heeft op welbevinden van de leerkrachten. De winst op het vlak van veerkracht lijkt erin te bestaan dat de veerkracht van leerkrachten werd ‘beschermd’ door het verhoogd welbevinden als gevolg van de oplossingsgerichte interventies. Daarnaast geven de deelnemers, als grootste opbrengsten van dit onderzoek, aan dat hun professionele relatie met hun directeur is verbeterd, dat ze een veilige feedbackcontext ervaren en dat ze meer zelfvertrouwen hebben. Dit onderzoek heeft ook geleid tot een nieuwe definitie van veerkracht en een model (veerkrachtschil) dat helder aangeeft op welke manier schoolleiders de veerkracht van hun leraren kunnen beschermen.

“Als we de lerarenuitval, de lerareninstroom en de onderwijskwaliteit willen aanpakken, als we willen dat leerkrachten floreren, dan moeten we zonder pardon focussen op de veerkracht van schoolteams.” (Van Hove, 2021)