Samenvatting

Kinderen die kwetsbaar zijn in hun ontwikkeling naar volwassenheid verdienen speciale zorg. Het huidige onderwijs heeft de pretentie om aan die zorg bij te dragen. Professionals die met speciale onderwijszorg belast zijn, kunnen die last niet dragen zonder een gedegen toerusting . Zij moeten toegerust worden, of beter gezegd, zij moeten de kans krijgen zichzelf toe te rusten om (1) in gedeelde verantwoordelijkheid, (2) te handelen in complexe situaties, (3) waarbij zij steeds weer opnieuw moeten zoeken naar oplossingen voor fundamentele onderwijsdilemma s, (4) met de bedoeling om op te komen voor en steun te bieden aan de belangen van kwetsbare leerlingen in ons onderwijs en in onze samenleving.
Professionals die dit kunnen, zijn in staat richting te geven aan speciale onderwijszorg. Zij doen dat door een verbinding te leggen tussen uiteenlopende verwachtingen van anderen (leerlingen, ouders, overheid, de wetenschap), eigen interpretaties van die verwachtingen en eigen mogelijkheden om aan die verwachtingen te voldoen. Bovendien moeten zij verwachtingen van anderen verbinden aan eigen verwachtingen. Hun professionaliteit noem ik daarom interactief.
Zij ontwikkelen die professionaliteit via interactieve praktijkontwikkeling, dat wil zeggen door bewust kennis over de eigen praktijk te ontwikkelen en door deze kennis bewust te gebruiken voor de continue aanpassing van die praktijk. Dit vraagt om professionals met een onderzoekende houding, dat wil zeggen professionals die (1) inzicht ontwikkelen in en door de eigen praktijk, (2) experimenteren met alternatieven, (3) samenwerken met leerlingen, ouders en collega, (4) verworven kennis en inzichten delen met anderen en (5) deelnemen aan het debat over de positie van kwetsbare leerlingen in ons onderwijs en onze samenleving.
Interactieve praktijkontwikkeling vereist een interactief professionaliseringstraject, dat wil zeggen een opleiding als platform, zoals Smith zegt, dat professionals en opleiders de gelegenheid biedt om de praktijk te bestuderen en daarover in debat te gaan.
Kortom: speciale onderwijszorg vraagt om interactieve praktijkontwikkeling; interactieve praktijkontwikkeling vraagt om interactieve professionaliteit; interactieve professionaliteit vraagt om een interactief professionaliseringstraject. Met deze stelling wordt in de oratie een aanzet gegeven tot een concept voor de opleiding van professionals in speciale onderwijszorg op masterniveau.