Samenvatting

Om gedragsproblemen op de speelplaats aan te pakken is het belangrijk om niet alle schuld bij de leerlingen zelf te leggen maar om als het ware “een andere kijk op de speelplaats” te hebben, zoals de titel van mijn onderzoek beaamt. In plaats daarvan werd er gekeken naar de risicofactoren in de omgeving van het plein en de behoeften van de mensen die met het probleem te maken krijgen.

Voor de ontwikkeling van sociale interactie is spelen een belangrijke voorwaarde. Kinderen leren met elkaar omgaan door middel van spel, een speelplaats die niet uitnodigt tot spelen of die sociale contacten te weinig stimuleert werkt dus externaliserend gedrag in de hand (Van der Aalsvoort & Kwakkel-Scheffer, 2006).

Voorafgaand aan dit praktijkgericht ontwerponderzoek werden er observaties uitgevoerd om de huidige toestand van de speelplaats (spelmateriaal en afspraken) vast te stellen. Ouders uit de ouderraad werden bevraagd door middel van een enquête en kregen de kans om hun mening en tips over de speelplaats te geven. De leerlingen die het vaakst externaliserend gedrag vertonen, bevinden zich in groep 8 en werden in het vooronderzoek geobserveerd. De resultaten van het vooronderzoek gaven weer dat de speelplaats onderkomen is qua spelmateriaal, de meeste materialen waren verouderd of kapot. De ouderraad gaf aan dat er meer spelmateriaal en duidelijke afspraken op de speelplaats aanwezig mochten zijn. De geobserveerde leerlingen kwamen bijna niet tot spel, indien dit toch gebeurde waren dit vechtspelletjes.

Bij het ontwerpen van de speelplaats op de onderzoeksschool werden de leerlingen van groep 8 en het leerkrachtenteam actief betrokken, omdat ze dagelijks geconfronteerd worden met het probleemgedrag dat zich op de speelplaats stelt. Hun ervaringen en noden omtrent de speelplaats worden bevraagd door middel van een enquête. Drie elementen sprongen in het oog: de nood aan een duidelijke afbakening van zones op de speelplaats met per zone aangepast spelmateriaal en duidelijke afspraken. Er was vooral behoefte aan een rustige zone waar er gebabbeld kan worden en eentje waar er grenzen opgezocht kunnen worden. Qua spelmateriaal missen de respondenten vooral spelmateriaal dat uitdaagt zoals een klimmuur en meer los spelmateriaal. Er was een duidelijke discrepantie tussen wat leerkrachten en leerlingen als afspraken op de speelplaats beschouwen. De gekende regels worden geformuleerd als een reeks beperkingen en geven vooral aan wat er niet mag in plaats van een positieve formulering waar verwachtingen worden weergegeven. Op basis van deze resultaten werd er samen met een steekproef leerlingen van groep 8 een ontwerp voor een nieuwe speelplaats gemaakt. De huidige speelplaats werd in zones verdeeld en per zone werd er gezocht naar spelmaterialen en passende, duidelijke afspraken. Tot slot werd er door middel van een steekproef van beide groepen respondenten naar de mening van het nieuwe ontwerp gevraagd. De reacties waren dermate positief, de feedback werd meegenomen naar de effectieve aanpassingen van het plein die vanaf volgend schooljaar zullen worden uitgevoerd. Om na te gaan in hoeverre de aanpassingen de sociale interactie van de leerlingen op de speelplaats vergroten, komt er na een half jaar een evaluatie