Samenvatting

De rol van de leerkracht verandert steeds meer van kennisoverdrager naar begeleider. Een belangrijke leerkrachtvaardigheid binnen deze begeleidersrol is het geven van effectieve feedback. Op basisschool YYY is afgelopen jaar bij het invoeren van een nieuwe methode voor Onderwijs op Jezelf en de Wereld duidelijk geworden dat het aan deze vaardigheid nog ontbreekt.
Effectieve feedback geeft leerlingen informatie over hun ontwikkelingen en het te berliseringeiken doel. Van de verschillende niveaus en vormen van feedback die Hattie en Timperly (2007) beschrijven wordt feedback gericht op het niveau van het leerproces en van de zelfregulatie als meest effectief beschouwd. Deze vormen een diep begrip van leren als de transfer gemaakt kan worden naar andere vakgebieden.
Bij onderzoekend leren is de leerkrachtrol vooral die van procesbegeleider. De juiste begeleiding en feedback is essentieel gedurende het onderzoeksproces, wil de leerkracht de leerlingen tot onderzoekend leren laten komen. Hiertoe dienen deze leerkrachtvaardigheden ontwikkeld te worden.
Dit onderzoek is uitgevoerd met als doel het in kaart brengen van de leerkrachtvaardigheden met betrekking tot het geven van effectieve feedback bij onderzoekend leren na een training. De uitkomsten van dit onderzoek dienen als basis voor verdere professionalisering van de leerkrachten, waarbij ook andere vakgebieden meegenomen kunnen worden.
Om een antwoord te vinden op de onderzoeksvraag heeft een kwalitatief evaluatieonderzoek plaatsgevonden. De leerkrachten hebben een training gevolgd over effectieve feedback bij onderzoekend leren, waarna observaties en interviews hebben plaatsgevonden. De observaties, die door de onderzoeker zijn vastgelegd op video, zijn met behulp van het categorieënsysteem voor het in kaart brengen van feedbackgedrag (Van den Bergh, Ros & Beijaard, 2013) geanalyseerd. De interviews waren semi-gestructureerd van aard en zijn op inductieve wijze geanalyseerd.
Uit de onderzoeksresultaten blijkt dat de leerkrachtvaardigheden met betrekking tot het geven van effectieve feedback gedeeltelijk wel aanwezig zijn, en dan vooral feedback met als focus de taak of de persoon. Feed up en feed forward blijkt nog weinig aan bod te komen, en de focus wordt weinig op het proces of de zelfregulatie gelegd. Wat ook blijkt uit de resultaten is dat er bewustwording is opgetreden met betrekking tot het geven van feedback, maar ook met betrekking tot de verschillende vormen van feedback en de mogelijkheden tot verleggen van de focus. Uit de resultaten kan ook de conclusie getrokken worden dat de leerkrachten de feedback die zij geven nog niet altijd juist weten te plaatsen binnen het feedbackschema. Er wordt bijvoorbeeld gesproken over het geven van feed up en feed forward op het proces of op de zelfregulatie, maar dit is niet terug te zien in het leerkrachtgedrag in de klas. De inhoudelijke betekenis van van feed up en feed forward op het proces of op de zelfregulatie wordt nog niet altijd juist beschreven.
Om een vervolg te kunnen geven aan de uitkomsten van dit onderzoek zijn enkele adviezen opgenomen in het adviesrapport. Ten eerste is verduidelijking van de begripsvorming tijdens een studiedag belangrijk. Ten tweede het inplannen van meerdere interventiemomenten gedurende het jaar, waarbij videobeelden van de leerkrachten in kleine, veilige setting bekeken en besproken kunnen worden. Ten derde wordt geadviseerd het oefenen in het geven van effectieve feedback ook bij andere vakgebieden te laten plaatsvinden, en ten slotte is het van belang om door middel van korte, afwisselende werkvormen met regelmaat tijdens reguliere vergaderingen het onderwerp feedback terug te laten komen op de agenda. De verwachting is dat met het oppakken van de adviezen de leerkrachtvaardigheden met betrekking tot het geven van effectieve feedback op basisschool YYY aanzienlijk zullen verbeteren.