Samenvatting

De wereld staat voor een uitdaging: de opwarming van de aarde door
broeikasgassen. De bouwsector draagt aanzienlijk bij aan CO2-uitstoot en moet
dringend worden aangepakt om toekomstige beperkingen te voorkomen.
Momenteel is het een uitdaging om duurzamere en kostenefficiënte
afwegingen te maken in het ontwerpproces vanwege het ontbreken van
mogelijkheden om de CO2-impact, kosten en opbrengsten van een project met
elkaar te vergelijken.
Het onderzoek heeft als doel om Giesbers Ontwikkelen en Bouwen voor te
bereiden op ontwikkelingen op het gebied van materiaalgebonden emissies.
Hiervoor is de volgende onderzoeksvraag opgesteld: Hoe kan het stuurmiddel
de toekomstige rol van CO2 in bepalingsmethodieken, wet- en regelgeving en
aanbestedingen in de bouwsector inzichtelijk maken, en welke financiële
prikkels dragen bij aan de afwegingen binnen dit stuurmiddel?
Het onderzoek maakt gebruik van zowel desk- als fieldresearch en diverse
publicaties van overheidsinstanties, stichtingen en marktpartijen die met elkaar
worden vergeleken. Drie interviews met experts op verschillende gebieden
bieden inzicht en vormen toekomstverwachtingen.
Uit het onderzoek is gebleken dat de MilieuPrestatie Gebouwen (MPG),
het enige wettelijke instrument met betrekking tot milieu-impact van
materialen, onvoldoende bijdraagt aan het behalen van de klimaatdoelen uit
het Klimaatakkoord van Parijs. Klimaatverandering wordt in de milieuprofielen
van de Nationale Milieu Database (NMD) uitgedrukt als CO2eq.-uitstoot.
Daarnaast is dit een veel eenduidigere waarde dan bijvoorbeeld de
Milieukostenindicator (MKI). Een CO2-eis lijkt hiermee dus noodzakelijk voor het
behalen van de klimaatdoelen. Deze eis gaat er echter niet komen op de korte
termijn. De verwachting is wel dat CO2 een grotere rol gaat spelen in het
toekomstige aanbestedingsbeleid en bevestigd dat de nadruk meer gelegd zal
worden op duurzaamheid.
Het gunnen van projecten op het gebied van CO2 door middel van een
puntenmodel of gunnen op waarde kan voordelen opleveren voor de
CO2eq.-reductie. De provincie Utrecht hanteert een maatschappelijke prijs van
€875,- per ton CO2eq.. Deze prijs brengt de wereldwijde toekomstige schade
door CO2eq.-uitstoot in rekening. Dit is een fictief bedrag dat zich
uitstekend leent voor een fictieve korting of puntenmodel.
Daarnaast lopen er initiatieven waarbij vrijwillige CO2-certificaten kunnen
worden verhandeld. Deze certificaten kunnen worden gekocht door
bedrijven of instanties die hun eigen CO2eq.-uitstoot willen compenseren
of duurzame initiatieven willen stimuleren. De waarde van deze certificaten
komt door marktwerking tot stand en in dit onderzoek is ervoor gekozen
om hiervoor de EU Emission Trade System (ETS) termijnkoers van de
Nederlandse Emissie Autoriteit (NEA) aan te houden, deze bedraagt
€86,32 per ton CO2eq.-uitstoot.
Rechtszaken zoals die van Urgenda laten zien dat er gevolgen zijn wanneer
overheden zich niet aan de wettelijk vastgelegde klimaatdoelstellingen
houden. Dit kan zelfs leiden tot aanpassingen in de wet- en regelgeving
die de bouwsector kunnen stilleggen. Daarom is het belangrijk dat zowel
marktpartijen als de gehele sector voorbereid zijn op mogelijke
aanscherpingen.
Op basis hiervan wordt aanbevolen de impact op de klimaatverandering
voor opdrachtgevers inzichtelijk te maken, waarbij €ASSA! wordt ingezet
om de CO2eq.-
uitstoot en koolstofvastlegging direct mee te nemen.
Dit stelt opdrachtgevers in staat om milieubewuste keuzes te maken en
duurzame alternatieven te implementeren. Tevens kan €ASSA! worden
gebruikt voor externe communicatie en als registratie van CO2 op
projectbasis voor interne bedrijfsvoering.
Een eventueel vervolgonderzoek naar vrijwillige CO2-certificaten zou
waardevol zijn om hun effect op de verduurzaming van de bouwsector te
begrijpen en om verwachtingen over het prijspeil vast te stellen. Ook zou
een vervolgonderzoek naar een eenduidige formule voor vastgelegde
koolstof in biobased materialen zeer nuttig zijn. De EN-16449 norm geldt
namelijk alleen voor hout en niet voor andere biobased materialen zoals
hennep en vlas.