Samenvatting

Dit onderzoek is uitgevoerd binnen zorginstelling Opvang Uniek. De doelgroep van deze instelling bestaat uit kinderen, jongeren en (jong)volwassenen in de leeftijd van 5 tot en met 23 jaar met een verstandelijke beperking, lichamelijke beperking, ontwikkelingsstoornis, angststoornis, hechtingsstoornis – en of gedragsproblematiek. De aanleiding van het onderzoek was dat het voor management van Opvang Uniek onduidelijk was welke behoeftes aan nazorg de begeleiders hebben bij een voorval met agressie, waardoor zij klachten kunnen ondervinden. Er was een protocol Traumaverwerking aanwezig, maar deze bleek niet passend (Opvang Uniek, persoonlijke communicatie, 22 februari 2018). De doelstelling van dit onderzoek is dat de geboden nazorg binnen Opvang Uniek aansluit bij de behoeftes van hun begeleiders, zodat de klachten die zij door het voorval kunnen ervaren voorkomen of verminderd worden. Uit deze doelstelling is de volgende onderzoeksvraagstelling ontstaan: Welke aanknopingspunten zijn er voor het vormgeven van de nazorg voor begeleiders binnen Opvang Uniek bij een voorval met agressie? De onderzoeksvraag en de daar bijbehorende deelvragen worden beantwoord door middel van het uitvoeren van een kwalitatief onderzoek. In dit onderzoek zijn de behoeftes van de begeleiders van Opvang Uniek op het gebied van nazorg bij een voorval met agressie onderzocht. Tevens wordt er vanuit het perspectief van expert P., gespecialiseerd in het inrichten van nazorgtrajecten bij een voorval met agressie, gekeken naar wat volgens hem van belang is bij het inrichten van goede nazorg. De resultaten zijn verkregen door het afnemen van diepte-interviews met negen begeleiders en Expert P. Uit dit onderzoek kon geconcludeerd worden dat deze begeleiders onvoldoende op de hoogte zijn van hoe de huidige nazorg binnen Opvang Uniek is ingericht. De behoefte van de begeleiders is dat, wanneer zij een voorval met agressie meemaken, een collega hun dienst tijdelijk of in zijn geheel overneemt, zodat de begeleider tot rust kan komen. Een andere behoefte van de begeleiders is om gelijk na het voorval al contact op te kunnen nemen met een zorgmanager of collega. Het wordt als positief ervaren dat de zorgmanagers telefonisch - en of mailcontact op nemen met de begeleider, nadat begeleiders bij een voorval met agressie een melding hebben gemaakt. Bij het maken van de melding kunnen de begeleiders een nagesprek aanvragen, hier zijn de begeleiders tevreden over. Echter vinden de begeleiders wel dat er verplicht een nagesprek moet komen in plaats van hoe het nu is: dat de keuze aan de begeleider zelf is. In het protocol Traumaverwerking, dat reeds aanwezig is binnen Opvang Uniek, staat dat het eerste nagesprek volgt na 48 uur en uiterlijk binnen 72 uur, daarna na één week, vervolgens na drie werken en daarna nogmaals na zes weken. De begeleiders vinden dit een mooie standaard, maar het ligt er wel aan of zij wekelijks of maandelijks met de desbetreffende cliënt moeten werken. In het nagesprek willen de begeleiders graag een plan van aanpak opstellen, waarin staat wanneer - en of de begeleider weer kan werken. Uit de resultaten blijkt verder dat begeleiders meer informatie van het management willen over de wet- en regelgeving bij een voorval met agressie. Wanneer begeleiders aangifte willen doen, heeft het hun voorkeur om dit samen met het management te doen. De eerstvolgende keer dat de begeleider weer met de desbetreffende cliënt werkt, willen zij graag bijgestaan worden door een collega. Expert P. bevestigt dat het belangrijk is dat hieraan voldaan wordt. De begeleiders zouden graag willen dat verschillende medewerkers binnen Opvang Uniek een cursus krijgen, waarin aandacht is voor collegiale opvang. Expert P. vult hierin aan dat het belangrijk is dat collega’s steun van elkaar ervaren. Wanneer er een eenduidig beleid is, rondom de nazorg bij een voorval met agressie, willen begeleiders dat dit per kwartaal in een teamvergadering wordt besproken, zodat zij op de hoogte zijn van de geboden nazorg. Een meerderheid van de begeleiders heeft behoefte aan een vertrouwenspersoon. De helft van de begeleiders heeft de voorkeur voor een intern persoon en de andere helft van de begeleiders heeft de voorkeur voor een extern persoon. Affiniteit, luistervaardigheden, gesprekken leiden en structureren, signaleren, inlevingsvermogen, respectvol en betrouwbaar zijn, werden door de meerderheid van de begeleiders genoemd als belangrijkste competenties van de vertrouwenspersoon. Deze competenties voor een vertrouwenspersoon werden tevens in de literatuur genoemd (Willems, 2018). Expert P. vult aan dat er een eenduidig nazorgbeleid moet zijn dat gericht is op de veiligheid van zowel de begeleider als de cliënt, de Arbowet en andere desbetreffende wet- en regelgevingen omtrent agressie, dat er aandacht moet zijn voor het contactherstel tussen de begeleider en de cliënt en dat er een agressiebeleid opgesteld moet worden, waarbij er een jurist betrokken wordt. Als conclusie op de onderzoeksvraagstelling worden er als aanknopingspunten gegeven dat er een eenduidig nazorgbeleid binnen Opvang Uniek moet komen dat wordt uitgedragen naar de begeleiders en daarmee ook naar de cliënten en verwanten. Hierin wordt een eerste nagesprek verplicht gesteld en er wordt een agressiebeleid opgenomen. In de nazorg is er oog voor het contactherstel tussen de getroffen begeleider en de cliënt en wanneer de begeleider weer met de desbetreffende cliënt werkt, wordt deze begeleider ondersteund door een collega. Daarnaast wordt er aan een aantal medewerkers een cursus aangeboden voor collegiale opvang en wordt er een vertrouwenspersoon aangesteld met de bovengenoemde competenties. Door in de conclusie antwoorden te geven op de deelvragen en onderzoeksvraag kwamen er verschillende aanbevelingen naar voren. Er is in overleg met de opdrachtgever gekozen om één van deze aanbevelingen uit te werken tot een product, namelijk een nazorgbeleid, en verschillende andere aanbevelingen hierin te integreren. Het doel is om een product te ontwikkelen waarin in één oogopslag te zien is welke stappen ondernomen moeten worden bij een voorval met agressie betreft de nazorg Hierin wordt een verplicht nagesprek opgenomen, het contactherstel tussen de begeleider en de cliënt en handvaten te bieden wat betreft het aangifte doen na een voorval met agressie.