Samenvatting

In eerder onderzoek naar het zwenken van de fiets tijdens staand fietsen door M. Punt en M. Verstegen, is de volgende hypothese geformuleerd: 'Indien de wielrenner zijn fiets laveert heeft hij de mogelijkheid armarbeid te leveren, terwijl de verticale romp excursie zeer beperkt blijft. De armarbeid zorgt indirect voor de zozeer gewenste extra kracht op de pedalen'. Deze hypothese is nader uitgewerkt tot: 'De totale energie kosten bij het staand fietsen nemen weliswaar toe, maar de armarbeid levert meer op dan de extra arbeid die geleverd moet worden op het lichaamszwaartepunt, hierdoor kunnen de benen in vergelijking met zittend fiets toch worden ontlast'.
Om deze hypothese te kunnen onderzoeken is een nieuwe meetopstelling en een meetprotocol ontwikkeld waarmee de interne en externe arbeid tijdens fietsen op een helling kan worden bepaald. Het eerdere onderzoek van Punt en Verstegen heeft namelijk een aantal tekortkomingen. De belangrijkste tekortkoming is het niet kunnen kwantificeren van de armarbeid.
Om de armarbeid te kwantificeren is een fietsstuur geïnstrumenteerd met rekstroken, hiermee kunnen de momenten die de armen op het stuur leveren worden gemeten. Door middel van een kalibratie kunnen de rekstrooksignalen worden omgerekend naar krachten.
Door de meetopstelling van de openbare weg naar binnen te verplaatsen worden storende factoren zoals luchtweerstand (wind), afstand variatie tussen camera en proefpersoon en een onbekende hellingshoek ontnomen. De meetopstelling maakt gebruik van een loopband waaraan de nodige aanpassingen zijn verricht om de veiligheid van de proefpersoon te kunnen waarborgen.
De proefpersonen worden van frontaal gefilmd tijdens een beklimming op een helling van minimaal 10% met een constante snelheid. Uit deze videobeelden zijn coördinaten van segmenten verkregen met behulp van V2Cii, in combinatie met de rekstrooksignalen vormt dit de input voor het ontwikkelde programma LateralSway.
Om de meetopstelling en onderzoeksmethode te testen zijn een tweetal pilotmetingen uitgevoerd. Uit deze metingen is gebleken dat tijdens staand fietsen zowel de armarbeid als de arbeid voor het verplaatsen van het lichaamszwaartepunt groter is dan tijdens zittend fietsen onder dezelfde omstandigheden.
De belangrijkste conclusie van dit onderzoek is dat met de ontwikkelde meetopstelling en onderzoekmethode een basis is gelegd voor verder onderzoek naar de arbeidsverdeling gedurende een beklimming bij staand en zittend fietsen.