Samenvatting

Dit onderzoeksrapport is geschreven in het kader van het afstuderen aan de Haagse Hogeschool te Den Haag. In dit onderzoeksrapport is een studie gedaan naar de hoofdvraag: “Hoe kan woonoverlast in de gemeente Capelle aan den IJssel effectief worden aangepakt?”
Woonoverlast is een veelvoorkomend en complex probleem. Problemen tussen buren zijn van alle tijden. Verschillen in onder meer leeftijd, gezinssamenstelling, etniciteit, dagindeling en karakter kunnen leiden tot (wederzijdse) ergernissen tussen buurtgenoten. Woonoverlast heeft grote gevolgen voor het woongenot en de gevoelens van veiligheid van de betrokkenen.
Sinds 2011 heeft de gemeente Capelle aan den IJssel een actieplan om woonoverlast te voorkomen en aan te pakken. Het actieplan moet er voor zorgen dat in 2015 niet meer dan twee van de tien bewoners overlast ervaart van omwonenden (Gemeente Capelle aan den IJssel, 2011).
Om antwoord te kunnen geven op de hoofdvraag is onderzocht wat woonoverlast is, welke factoren een rol spelen bij woonoverlast, hoe de huidige aanpak van woonoverlast eruit ziet, hoe de aanpak van woonoverlast in andere gemeenten is ingericht en welke aanpak effectief is.
De onderzoeksresultaten zijn tot stand gekomen door zowel literatuuronderzoek als veldonderzoek te doen. Er is in de literatuur gezocht naar wat woonoverlast is en welke factoren hierbij een rol spelen.
Op basis van literatuuronderzoek kan geconcludeerd worden dat er bij woonoverlast sprake is van overlast vanuit de ene woning richting andere woningen. Het woongenot staat hierbij centraal.
Woonoverlast komt in verschillende vormen voor. De ene vorm is ernstiger dan de andere maar alle vormen van overlast zorgen ervoor dat bewoners zich niet fijn voelen in hun eigen woning. Of bewoners overlast ervaren is afhankelijk van een aantal factoren waaronder individuele factoren, zoals persoonlijkheid en situationele factoren, zoals inrichting van de buurt, sociale samenstelling.
Deze factoren zijn beïnvloedbaar. Een positieve constatering is dat de gemeente Capelle aan den IJssel zich richt op de individuele factoren en dan met name op de gedragsverandering van de overlastgever.
Interviews zijn afgenomen met partners in de aanpak van woonoverlast. In de interviews is gevraagd naar het beeld van woonoverlast, de huidige aanpak van woonoverlast en de samenwerking tussen de verschillende partners. Over het algemeen zijn de partners tevreden over de aanpak van woonoverlast. De samenwerking tussen het Lokaal Zorg Netwerk (LZN) en de andere partners kan beter, de partners geven aan dat zij weinig vertrouwen hebben in het LZN. Een aanbeveling is dan ook om dit te verbeteren. Het LZN is een belangrijke partner omdat bij veel woonoverlast casussen zorg nodig is. Ook gaven de partners aan dat zij een regierol missen in de aanpak.
Er zijn ook interviews afgenomen met verschillende vertegenwoordigers van andere gemeenten om inzichtelijk te krijgen hoe zij woonoverlast aanpakken. Het valt op dat de gemeenten het op dezelfde manier aanpakken, omdat zij dezelfde middelen tot hun beschikking hebben. Er zijn alleen kleine accentverschillen. De ene gemeente gaat op huisbezoek met de GGD en een andere gemeente laat de aanpak van woonoverlast over aan de zorgpartijen.
In het actieplan van woonoverlast wordt gestreefd naar gedragsverandering van de overlastgever. De maatregelen om woonoverlast aan te pakken in de gemeente Capelle aan den IJssel en in de geïnterviewde gemeenten zijn vergeleken met acht interventieprincipes, gegeven door het Nederlandse bureau DB-ABS uit Nijmegen. In de vergelijking valt op dat het in gesprek gaan met de overlastgever het meest effectief is. In een gesprek kunnen alle acht interventieprincipes meegenomen worden. Een aanbeveling is dan ook om vervolgonderzoek te doen naar de concretisering van de acht interventieprincipes en hoe deze acht interventieprincipes toegepast kunnen worden bij specifieke doelgroepen zoals mensen met psychische achtergrond.
Het antwoord op de hoofdvraag: “Hoe kan de aanpak van woonoverlast in de gemeente Capelle aan den IJssel effectief worden aangepakt?” is meervoudig: op de eerste plaats is een direct persoonlijk contact met de overlastgever van groot belang, zorg voor een regierol, zorg voor een goede samenwerking tussen de partners in de aanpak van woonoverlast en het LZN, zorg voor een hoge zichtbaarheid van de aanpak én pas de acht interventieprincipes van gedragsbeïnvloeding toe.