Samenvatting

Voor personen die vanwege een aangeboren afwijking of een trauma niet of niet goed meer kunnen lopen is een rolstoel van levensbelang om mobiel te blijven. Een belangrijk aspect van de rolstoel is het rolstoelkussen, welke onder andere moet zorgen voor stabiliteit, positionering, drukverdeling en comfort. Door de rolstoelkussens op te delen in compartimenten en deze te vullen met de door hen ontwikkelde Smartcells, wil Vicair zich onderscheiden op stabiliteit. De hoofdvraag die daarom is opgesteld luidt als volgt:
“Hoe verhouden Vicair-rolstoelkussens zich op het gebied van stabiliteit ten opzichte van kussens met een andere vulling en opbouw?”
Er is in dit project onderzoek gedaan naar waar de stabiliteit van een rolstoelkussen op is gebaseerd en van welke factoren dit afhangt. Om onderscheidend te kunnen zijn op het gebied van stabiliteit moet de definitie hiervan duidelijk zijn.

In dit onderzoek is de volgende definitie van stabiliteit aangehouden: Stabiliteit is de mate waarin een rolstoelkussen in staat is weerstand te bieden tegen het omvallen van een persoon tijdens het reiken. Uit de analyse komt naar voor dat het kussen dat de grootste steunvlakvergroting kan realiseren, in combinatie met de grootste reactiekracht van het kussen, als het meest stabiel wordt beschouwd. Deze reactiekracht zorgt namelijk voor een moment dat tegengesteld is aan de draairichting van een persoon wanneer deze omvalt. Stabiliteit is een parameter die enkel te bepalen is aan de hand van, van stabiliteit afgeleide waardes. Om die reden is onderzoek uitgevoerd om een manier te vinden deze parameter inzichtelijk te kunnen maken. Door middel van een Modified Functional Reach Test wordt een verplaatsing van het lichaamszwaartepunt gerealiseerd die kan zorgen voor een rotatie van het lichaam, op het moment dat deze buiten het steunvlak valt. Hierbij wordt gezocht naar het moment dat het lichaamszwaartepunt zover buiten het steunvlak valt, dat de uitvoerend proefpersoon nog net niet omvalt. Uit literatuur komt tevens naar voor dat de Modified Functional Reach Test een methode is waarmee op relatief eenvoudige wijze een betrouwbaar inzicht kan worden verkregen in de grenzen van de stabiliteit. In dit onderzoek zijn zes verschillende kussens gebruikt die ten opzichte van elkaar allen onderscheidend zijn vanwege hun vulling en opbouw. Er is gebruik gemaakt van twee kussens van Vicair, deze zijn opgebouwd uit verschillende compartimenten die zijn gevuld met Smartcells. Daarnaast is er een kussen dat gevuld is met lucht en dat bestaat uit meerdere kamers. De luchtdruk hierin kan worden geregeld door middel van een ventiel; dit geeft het kussen twee standen welke beide zijn onderzocht. Daarnaast is er een kussen gebruikt dat is gevuld met een combinatie van schuim en gel. Als laatst is er een niet-rolstoelkussen gebruikt welke wordt gehanteerd als gouden standaard. De metingen vinden plaats op een ontworpen zitproduct dat loodrecht voor een camera is geplaatst. Dit zitproduct voldoet aan de eisen die er op basis van doelgroeponderzoek aan worden gesteld. Dit wil zeggen dat het product instelbaar is op de lichaamsafmetingen van de doelgroep. De metingen zijn uitgevoerd door twee groepen; een groep zonder lichamelijke problemen (46,8 ± 8,2 jaar) en een groep met een dwarslaesie of spina bifida vanaf L2 of lager (37,4 ± 10,2 jaar). De proefpersonen voeren ieder twee ‘trials’ uit. Eén trial bestaat uit het reiken naar de rechterkant in de richting van drie reikpunten: Downward Side Reach (DSR), Horizontal Side Reach (HSR) en Upward Side Reach (USR). Hierbij is aangenomen dat er tussen het reiken naar rechts of links geen verschil is; vandaar het reiken naar rechts. Met behulp van de camerabeelden wordt een video-analyse uitgevoerd waarbij de gereikte afstanden kunnen worden bepaald, welke vervolgens statistisch kunnen worden verwerkt (met behulp van Excel, Kinovea en SPSS).

Naast de metingen met proefpersonen is tevens onderzocht of het mogelijk is om de stabiliteit van een rolstoelkussen te kunnen voorspellen. Hiervoor is gebruik gemaakt van een fysiek model dat de realiteit zo goed mogelijk benadert. Tijdens deze modelstudie is het model, in combinatie met alle kussens, op het zitproduct geplaatst. Vervolgens is het model aan één kant belast tot het ‘omvallen’ niet meer kan worden voorkomen. Uit de resultaten blijkt dat er zowel bij de groep met beperking als bij de groep zonder beperking significante verschillen optreden tussen verschillende rolstoelkussens in de HSR en de USR. Dit wil overigens niet zeggen dat álle kussens in de parameter significant verschillend zijn, maar dat een of meerdere kussens in de parameter significant van elkaar verschillen. In de DSR-parameter zijn geen significante verschillen gevonden. Dit wil zeggen dat wanneer de proefpersoon plaats neemt op een rolstoelkussen van Vicair, er op het gebied van de HSR en USR verder gereikt kan worden dan op andere kussens. Het is tot op heden niet mogelijk om aan de hand van een model voorspellingen te kunnen doen over de stabiliteit van een kussen. Om inzicht te verkrijgen in hoe het wel mogelijk is om aan de hand van een model voorspellingen te doen over de stabiliteit van een kussen, is het zinvol om een vervolgonderzoek te starten.