Samenvatting

Gezondheid van dieren staat hoog in het vaandel bij Diergaarde Blijdorp. Binnen dit onderzoek is fruit uit diëten van verschillende primaten verwijderd. Er bestaan verschillen tussen gekweekt fruit en wild fruit. Gekweekt fruit bevat over het algemeen meer suikers in een andere samenstelling. Het vezelgehalte van dit fruit is daarnaast een stuk lager. Krijgen primaten hier te veel van, dan kan dat leiden tot verschillende aandoeningen. Positieve gezondheidseffecten zijn aangetoond bij de Paignton Zoo in Engeland, waar diëten van primaten al fruitvrij zijn. Doel van dit onderzoek was om fruit op een juiste manier te kunnen vervangen binnen het dieet van verschillende primaten binnen Diergaarde Blijdorp en om te kijken wat de effecten daarvan waren op de ontlasting.
De onderzoekspopulatie betrof vier groepen primaatsoorten: ringstaartmaki’s, wanderoes, withandgibbons en witkruinmangabeys. Binnen literatuurbronnen is meer informatie gezocht over voedingsgewoonten, verteringsstelsels en aanbevolen hoeveelheden. Vanuit die informatie, en een afgenomen voedingsanamnese, werden er passende diëten samengesteld. Die diëten zijn toegepast bij de ringstaartmaki’s, wanderoes en withandgibbons. Voor de overgang van het oude naar het nieuwe dieet zijn er drie afbouwdiëten toegepast, waarbij de hoeveelheid fruit telkens voor ¼ deel afnam. Voor, tijdens, en na deze overgang is de mest van de verschillende primaatsoorten beoordeeld, waarbij er via het toekennen van mestscores bekeken werd of dit veranderd was gedurende de onderzoeksperiode.
De nieuwe diëten bevatten geen fruit, meer groenten dan voorheen en rijst als extra verrijking. De hoeveelheid pellets is gelijk gebleven bij de witkruinmangabeys, bij de andere twee soorten is het aangepast. Hoeveelheden aan koolhydraten zijn gedaald bij alle primaatsoorten. Percentages aan vezels zijn over het algemeen gelijk gebleven. Wat betreft de mestscores hadden de primaten gedurende de onderzoeksperiode de volgende scores in chronologische volgorde: ringstaartmaki’s: 1, 1, 1, 1, 2, 1, 1. wanderoes: 1, 1, 2, 1, 1, 1, 1. withandgibbons: 5, 4, 3, 2, 4, 3, 1.
Uit de literatuur bleek dat er verschillen bestaan tussen verteringsstelsels, en diëten in situ en ex situ. Aanbevolen en minimaal benodigde hoeveelheden aan nutriënten zijn beschreven. Gegevens hiervan zijn uiteindelijk zo veel mogelijk gebruikt voor het opstellen van de diëten. Uit het mestonderzoek bleek dat de mest bij de ringstaartmaki’s en wanderoes gedurende de onderzoeksperiode weinig veranderd was. Bij de withandgibbons wisselde het, maar de mest was bij de laatste beoordeling beter dan voorheen.
Omdat de primaten in groepen leven, konden deze niet gezien worden als individuen. Een belangrijk discussiepunt is dan ook dat er veel gebruik gemaakt is van gemiddelden: resultaten kunnen in werkelijkheid uiteen lopen. Voor het opstellen van nieuwe diëten is het aan te raden om de dieren bij aanvang te wegen en naar de lichaamsconditie te kijken. De periode bleek te kort om een betrouwbaar oordeel te kunnen geven over de mest. Een betrouwbare conclusie over de mest kan niet getrokken worden, hiervoor waren te weinig gegevens beschikbaar. Een aanbeveling is om bij volgend onderzoek meer mest te bekijken gedurende een langere periode. De mest bleek uiteindelijk niet slechter te zijn geworden, wat een goed teken is.