Samenvatting

Sinds 2008 is het aantal aanvallen van piraterij in de Hoorn van Afrika flink toegenomen. Nederlandse koopvaardijschepen die dat gebied doorkruisen lopen kans ten prooi te vallen aan dit fenomeen, maar kunnen zich door de beperkte inzet van Nederlandse militaire detachementen en het Nederlandse verbod op bezit van wapens niet terdege verdedigen. Is deze positie van de Nederlandse staat houdbaar?

In dit onderzoek is bekeken of op de Nederlandse overheid een internationale verplichting rust om deze koopvaardijschepen adequaat te beschermen. Bovendien is onderzocht of de overheid moet toestaan dat koopvaardijschepen zich middels gewapende private security companies kunnen bewapenen tegen dit gevaar.

Daartoe is rechtswetenschappelijk onderzoek gedaan naar verplichtingen die voortvloeien uit het zeerecht, inclusief verplichtingen van de vlagstaat en het maritiem arbeidsrecht, naar het recht op leven als bedoeld in het EVRM, en het jus cogens. Daarbij is ingegaan op verschillende definities van jurisdictie, waarbij de toepasselijkheid van het EVRM aan boord van Nederlandse koopvaardijschepen uitgebreid is besproken. Vervolgens is besproken of aan deze verplichtingen reeds adequaat gehoor wordt gegeven en, wanneer niet, of het geweldsmonopolie moet worden herzien.

Dat er voor de Nederlandse overheid daadwerkelijk volkenrechtelijke verplichtingen bestaan zijn koopvaardijschepen te beschermen tegen piraten, is één van de belangrijkste resultaten. Deze verplichtingen vloeien voort uit het zeerecht, het maritieme arbeidsrecht en uit het Europees verdrag voor de rechten van de mens. Hoewel in diverse rapporten reeds werd aangenomen dat het EVRM van toepassing is, is nu door uitgebreide analyse gebleken dat dit inderdaad het geval is.

Met dit stuk is aangetoond dat op de Staat der Nederlanden een volkenrechtelijke verplichting rust om de koopvaardijschepen die onder zijn vlag in de internationale wateren van de Hoorn van Afrika varen, te beschermen tegen aanvallen van piraten door het treffen van maatregelen welke zich zouden moeten uiten in het leveren van adequate gewapende bescherming van zulks schepen, of, wanneer deze vorige verplichting een buitenproportionele last vormt, het aannemen van wet- en/of regelgeving die private gewapende bescherming mogelijk maakt.