Samenvatting

Als mensen met een beperking meer zelfregie over hun leven kunnen nemen, leidt dit niet alleen tot een inclusieve samenleving, maar ook tot een hogere kwaliteit van leven. In zorginstellingen is het nemen van zelfregie beperkt mogelijk doordat de structuur vaak gericht is op de zorgtaken. Dit geldt ook voor het eten en drinken. Middin is een zorginstelling die ruim 5.500 mensen met verschillende beperkingen ondersteunt. Het nemen van zelfregie speelt daarbij een belangrijke rol. Om het eten en drinken op de woonlocaties van Middin te verbeteren, is de projectgroep ‘Gastvrij eten en drinken’ opgezet die onder andere zelfregie bij het eten en drinken wil stimuleren.
Het doel van het onderzoek is enerzijds inzicht te krijgen in wat belangrijk is bij het nemen van zelfregie bij het eten en drinken voor cliënten van Middin en anderzijds om te definiëren welke instrumenten de woonbegeleiders nodig hebben om zelfregie te ondersteunen. Hiervoor is de volgende onderzoeksvraag opgesteld:
‘Op welke wijze kunnen woonbegeleiders van Middin tegemoetkomen aan de behoefte van cliënten van Middin die op een woonlocatie wonen, om hen te ondersteunen om meer zelfregie te nemen bij het eten en drinken?’
Deze vraag is doormiddel van kwalitatief onderzoek beantwoord. Middels een steekproef zijn vijf woonlocaties geselecteerd, waar het onderzoek is uitgevoerd. In een eerste stap zijn negen open interviews afgenomen bij cliënten van de geselecteerde woonlocaties om de belangrijkste aspecten van het nemen van zelfregie bij het eten en drinken te evalueren. Het resultaat van het cliënten onderzoek is in de tweede stap gebruikt om de topiclijst op te stellen voor het tweede onderzoek met vijf woonbegeleiders. Met het oonbegeleidersonderzoek is gedefinieerd welke hulpmiddelen zij nodig hebben om het nemen van zelfregie bij het eten en drinken te ondersteunen. De data van beide onderzoeken zijn eerst open, daarna axiaal en als laatste selectief gecodeerd. Het resultaat van het onderzoek laat zien dat voor cliënten de volgende aspecten belangrijk zijn bij het nemen van zelfregie bij het eten en drinken: verantwoordelijkheid nemen binnen een duidelijk kader, flexibele eet- en drinkgelegenheden en interactie met anderen. De ondersteuning van de woonbegeleiders is daarbij vooral gericht op het kiezen van maaltijden en in mindere mate op het ondersteunen van zelfwaarneming, zelfkennis en het reflecteren van het resultaat van het nemen van zelfregie.
Concluderend kan gezegd worden dat de woonbegeleiders hun ondersteuning bij het nemen van zelfregie bij het eten en drinken moeten richten op het onderzoeken wat de wensen van de cliënten zijn en hoe zij deze kunnen realiseren. Verder moeten zij de cliënten stimuleren om over het resultaat daarvan na te denken. De aanbeveling voor Middin is om hulpmiddelen voor woonbegeleiders te ontwikkelen die gericht zijn op zelfkennis, plannen, omzetten en reflecteren van zelfregie en daarop gebaseerd een cursus te ontwikkelen. Verder wordt aanbevolen om via een intranetsite informatie over het organiseren van flexibele eet- en drinkgelegenheden aan woonbegeleiders aan te bieden.