Samenvatting

Het Universitair Medisch Centrum Groningen (UMCG) is een van de grootste ziekenhuizen van
Nederland en tevens de grootste werkgever in Noord-Nederland. Binnen het UMCG houdt men
zich bezig met zorg, onderzoek, opleiding en onderwijs, met als gemeenschappelijke doelstelling:
bouwen aan de toekomst van gezondheid (Universitair Medisch Centrum Groningen, z.d.
-d). Daarnaast is het UMCG één van de drie ziekenhuizen in Nederland waar sinds 1979
levertransplantaties worden uitgevoerd (Universitair Medisch Centrum Groningen, z.d. -a).
Tijdens het traject van levertransplantatie zijn verschillende disciplines betrokken bij de patiënt,
zowel gericht op medische als psychosociale zorg en begeleiding. Hierbij richt de psychosociale
begeleiding zich op onder andere coping, leefstijl, emotieregulatie en ondersteuning van het
netwerk.
Het belang van psychosociale ondersteuning tijdens het transplantatietraject wordt beschreven
in studies die aantonen dat transplantatiepatiënten een verhoogd risico hebben op stress en
psychische problematiek (Golfieri et al., 2019). Ook ervaart ongeveer de helft van de patiënten op
de wachtlijst voor transplantatie symptomen van angst, en een derde symptomen van depressie
of stress (Annema, 2017). Daarom is het van belang dat binnen het transplantatiecentrum
voldoende aanbod is om aan te sluiten bij behoeften en hulpvragen van patiënten op het
gebied van psychosociale ondersteuning, ongeacht de fase van transplantatie waarin zij
zich bevinden. Om hieraan te voldoen is het cruciaal dat de direct betrokken disciplines een
goed samenwerkingsverband hebben, zodat de expertises van deze disciplines doelmatig
benut kunnen worden. Medisch maatschappelijk werk is één van de betrokken psychosociale
disciplines tijdens het traject van levertransplantatie. Deze discipline richt zich op het algemeen
functioneren van de patiënt en diens netwerk.
Om inzicht te krijgen in de huidige situatie, ontwikkelpunten op het gebied van de onderlinge
samenwerking en de positie van medisch maatschappelijk werk, zijn diverse disciplines
uit het transplantatieteam bevraagd die gericht zijn op de psychosociale ondersteuning in
het levertransplantatietraject. Een belangrijke uitkomst van deze gesprekken is dat er een
breed gedragen wens is voor directere samenwerking en afstemming. Er is ook gebleken
dat de afstemming tussen medisch maatschappelijk werk en andere betrokken disciplines is
afgezwakt door de jaren heen. Daarnaast bleek ook dat er veel onduidelijkheid bestond over de
functieomschrijving en het inhoudelijke aanbod van medisch maatschappelijk werk. Dit zorgt
voor verschillen in opvattingen en wensen in de taakverdeling en inadequate doorverwijzing
op het gebied van psychosociale ondersteuning. Tot slot is werd door de meerderheid de
wens geuit van een basisaanbod van psychosociale ondersteuning aan alle levertransplantatie
patiënten.
Na het bundelen van de verschillende uitkomsten zijn er twee verschillende producten
ontwikkeld die aansluiten op de wensen uit de praktijk. Deze producten dienen zowel als
aanbeveling om de samenwerking tussen de verschillende betrokken disciplines te bevorderen
en als richtlijn voor een basisaanbod van psychosociale ondersteuning. De aanbevelingen
voor het bevorderen van de samenwerking zijn tezamen met de richtlijn gepresenteerd aan
de organisatie. In de ‘Richtlijn Medisch Maatschappelijk Werk bij levertransplantatie’ staat
onder andere een functie- en taakomschrijving van deze discipline, handvatten voor gerichte
hulpverlening en samenwerkingsafspraken tussen de verschillende disciplines beschreven,
gericht op het gehele levertransplantatietraject.
De omschreven richtlijnen zijn gepresenteerd als ‘concept’ en niet als een definitief document.
Om deze richtlijnen daadwerkelijk te kunnen implementeren, raden wij de organisatie aan om:
- Het draagvlak van de ontwikkelde richtlijnen onder alle betrokken personeelsleden te toetsen.
- Gezamenlijk de adviezen en richtlijnen, tezamen met de huidige samenwerking te evalueren.
- Te toetsen wat de haalbaarheid is van de richtlijnen binnen de huidige urenverdeling van
medisch maatschappelijk werk en deze wellicht te herzien.
- De aangepaste richtlijnen te agenderen bij de verantwoordelijke beleidsmakers binnen het
UMCG.
De verdere omschrijving van de ontwikkelde producten is te vinden in hoofdstuk 1 en de
doorlopen stappen in hoofdstuk 3.