Samenvatting

De afgelopen jaren is er sprake geweest van een groei in het aantal gezinshuizen in Nederland. Uithuisgeplaatste kinderen met ieder hun eigen gedragsproblematiek en/of hechtingsstoornis wonen hier samen met de gezinshuisouders en hun eigen kinderen. Dit kan zorgen voor situaties die in een doorsnee gezin niet voorkomen. Er is veel onderzoek geweest naar het leefklimaat in gezinshuizen en de ervaring vanuit het uithuisgeplaatste kind. Echter is de rol van het eigen kind hierin weinig meegenomen. Uit eigen ervaring van de onderzoeker heeft het eigen kind een grote rol in het hele proces van gezinshuis zijn en wordt deze rol nog te weinig erkend. In opdracht van het Lectoraat Residentiële Jeugdzorg worden de ervaringen van de eigen kinderen in gezinshuizen onderzocht. Hierbij wordt er gekeken naar de ervaring over het opgroeien in een gezinshuis, het leefklimaat en de zorg die de gezinshuisouders bieden.
De opgestelde onderzoeksvraag luidt als volgt: Op welke wijze ervaren eigen kinderen in een gezinshuis het leefklimaat, de zorg die geboden wordt en wat zijn eventuele verbeterpunten? Eigen kinderen zijn in dit onderzoek kinderen en/of volwassenen vanaf tien jaar die
opgegroeid zijn in Nederland, in het gezinshuis die hun biologische ouder(s) (de gezinshuisouders) hebben opgezet. Het leefklimaat is door Stams en Van der Helm (2017, geciteerd in Sonderman et al., 2021, p. 2) beschreven als “de kwaliteit van de sociale en fysieke omgeving, met betrekking tot voldoende en noodzakelijke voorwaarden voor fysieke en geestelijke gezondheid, herstel en persoonlijke groei van de jongeren. Hierbij is het belangrijk dat de menselijke waardigheid, de rechten die zij hebben en de persoonlijke autonomie in acht worden genomen om succesvol te kunnen deelnemen aan de samenleving”.
Tot slot wordt zorg in dit onderzoek als volgt gedefinieerd: de continue aanwezigheid van de gezinshuisouder(s) en de professionele opvoeding die zij bieden aan de uithuisgeplaatste kinderen, die vaak kampen met hechtingsproblematiek en/of gedragsproblematiek (Bekken et
al., 2016). Om een antwoord op de onderzoeksvraag te geven, zijn er interviews gehouden met eigen kinderen in gezinshuizen. Daarnaast is er kwantitatieve data meegenomen uit een lopend leefklimaatonderzoek vanuit het Lectoraat Residentiële Jeugdzorg.
Uit de resultaten bleek dat het leefklimaat over het algemeen positief wordt ervaren. De eigen kinderen ervaren onder andere genoeg ondersteuning vanuit hun ouders en mogelijkheden om te groeien. Ook heerst er over het algemeen een fijne sfeer in het gezinshuis. Echter zijn er factoren die hier invloed op kunnen hebben, zoals het ontstaan van ruzies door bijvoorbeeld de gedragsproblematieken die de gezinshuiskinderen met zich mee dragen. Dit kan voor buitenstaanders ondenkbare situaties veroorzaken, wat het voor een eigen kind erg lastig
maakt. Daarnaast ervaart het eigen kind te weinig erkenning en begrip, vooral vanuit externe hulpverleners.
Er is een advies geschreven voor (toekomstige) gezinshuisouders en voor eigen kinderen, om het leefklimaat voor eigen kinderen zo positief mogelijk te houden. Dit advies richt zich op het creëren van voldoende privacy, op de juiste manier communiceren en het geven van de
juiste aandacht aan het eigen kind. In dit verslag evalueert de onderzoeker de onderzoeksopzet en worden er aanbevelingen gegeven voor volgend onderzoek.