Samenvatting

Op het Alfa-college is het aantal voortijdige schoolverlaters sterk gegroeid bij de drie voltijdopleidingen Timmerman,
Monteur elektrotechnische installaties en Meubelmaker(scheeps)interieurbouwer (niveau twee). In dit onderzoek
hebben wij onderzocht in hoeverre groepsbinding binnen een klas schooluitval kan verminderen, en op welke wijze dit
versterkt kan worden.
In het vooronderzoek is gebleken dat groepsbinding de motivatie en betrokkenheid van studenten vergroot, en
daarmee prestaties verbeterd en schooluitval tegengaat. Dit heeft geleid tot verder onderzoek: wat doen de
onderwijsteams en het Loopbaancentrum (LBC) omtrent groepsbinding en waar liggen kansen tot verbetering?
De doelstelling van dit advies is om handvatten te bieden aan het LBC om groepsbinding in de klassen bij de
onderwijsteams te versterken, waarbij het LBC een ondersteunende en adviserende rol heeft.
Om deze doelstelling te behalen is er aanvullend literatuur- en veldonderzoek gedaan, waaronder het afnemen van
verschillende interviews met het LBC, docenten van verschillende onderwijsteams en studenten. Uit deze gesprekken is
gebleken dat de betrokkenen groepsbinding een belangrijk aspect vinden en de noodzaak ervan inzien, maar dat er
verschillende werkwijzen worden gehanteerd. Daarnaast is er nog geen structurele aanpak als het gaat over
groepsbinding, terwijl hier wel behoefte voor is.
Uit het ontwerponderzoek zijn twee producten ontwikkeld: een vragenlijst en observatieschema. Met deze
meetinstrumenten wordt de mate van groepsbinding binnen een klas gemeten, waardoor situaties van een onveilige
sfeer of niet prettig voelen in een klas tijdig worden gesignaleerd. Het vragenformulier kan digitaal worden afgenomen
tijdens een mentorles, waarna het LBC de resultaten ontvangt en indien nodig een groepsinterventie kan voorstellen
aan het onderwijsteam om groepsbinding te versterken. Dit vraagt minimaal tijdsbelasting en daarmee worden de
betrokkenen weinig belast met extra werkdruk. Mocht uit de vragenlijst blijken dat er aanvullende informatie nodig is,
dan kan er gebruik gemaakt worden van een observatieschema. Het observatieschema zorgt ervoor dat verschillende
LBC’ers tot vergelijkbare resultaten komen, wat zorgt voor een betrouwbaarder en overdraagbaar beeld.
Door groepsbinding op tijd en meermaals te meten, zal dit zorgen voor een preventieve aanpak om groepsbinding te
versterken. Daarnaast hebben wij diverse aanbevelingen voorgesteld om de meetinstrumenten in de praktijk toe te
passen. Ten eerste is het belangrijk dat er een visie en aanpak wordt ontwikkeld in een onderwijsteam over groepsbinding
gedurende de hele opleiding, en is dit een taak weggelegd voor de opleidingsmanager om samen met het onderwijsteam
te bespreken en op de jaarplanning terug te laten komen. Het LBC kan hierbij een adviserende rol op zich nemen. Ten
tweede is er bij docenten behoefte aan meer kennis; zal de training ‘Klas op de rails’ hieraan bijdragen en kan het LBC
extra themabijeenkomsten organiseren. Dit zorgt ervoor dat het belang van groepsbinding onder de aandacht blijft. Ten
derde kan het LBC vaker lessen bijwonen en aansluiten bij de introductieweek om zelf te ervaren wat er speelt. Dit
vergroot de zichtbaarheid van het LBC en krijgen zij meer inzage in de gedragingen van de studenten. Tot slot zien wij dat
de producten breder geïmplementeerd kunnen worden en dat het Loopbaancentrum dit bij meerdere onderwijsteams
kan inzetten, en bij andere locaties kan agenderen door opleidingsoverstijgend samen te werken.
De meetinstrumenten en onze aanbevelingen dragen bij aan een preventieve aanpak om groepsbinding in de klas te
versterken, doordat problemen tijdig gesignaleerd worden en er eerder een groepsgerichte interventie ingezet kan
worden. Dit zorgt ervoor dat jongeren meer kansen hebben om uiteindelijk een startkwalificatie te behalen en biedt hen
daarmee meer toekomstperspectief.