Samenvatting

Voor het opvoeden en ondersteunen van een kind is een gemeenschap van mensen nodig. Daarom is het voor scholen van belang om een gemeenschap met de ouders/verzorgers op te bouwen. Uit meerdere onderzoeken blijkt dat de betrokkenheid van ouders/verzorgers een positief effect heeft op de motivatie van leerlingen voor school, hun welbevinden en hun prestaties (Oostdam & De Vries, 2014). Hierin is duidelijke communicatie essentieel. Deze communicatie met ouders/verzorgers is vooral van belang bij kinderen met extra ondersteuningsbehoeften (Hawthorne, 2022).
Dit ontwerponderzoek is uitgevoerd op The International School Of Uganda (ISU) in belang van de kwetsbare leerlingen en hun ouders/verzorgers van de Senior School. In de eerste weken is door veldoriëntatie een vraagstuk ontdekt in de communicatie en leergemeenschap met deze gezinnen en de school. Op het vraagstuk wordt een advies gegeven gericht op de leerondersteuning docenten van de Senior School. De leerondersteuning docent geeft les aan de leerlingen in het ondersteuningsprogramma door middel van gepersonaliseerde doelen. Dit programma is bedoeld voor leerlingen met extra behoeften door leerproblemen die ontstaan door bijvoorbeeld dyslexie of ADHD. De doelgroep van het product zijn de ouders/verzorgers van de kwetsbare leerlingen.
Uit de probleemanalyse blijkt ten eerste dat ouders/verzorgers van een kwetsbaar kind behoefte hebben aan contact met andere ouders/verzorgers in dezelfde situatie voor het uitwisselen van advies en emotionele steun, maar deze mogelijkheid niet hebben door het geringe zorgaanbod in Oeganda. Oeganda is een ontwikkelingsland wat onder andere betekent dat de diensten voor geestelijke gezondheid nog in ontwikkeling zijn (Iversen et al., 2021). Een ouder/verzorger van een kwetsbaar kind kan zich onzeker voelen, omdat het kind (mogelijk) nooit gaat bereiken wat de ouder gehoopt had (Deschambault, 2022). Voor het kind kan het leiden tot sociaal emotionele problemen zoals onzekerheid, moeilijk vrienden kunnen maken of angst door onzekerheid en onkunde van hun ouders/verzorgers (Persoonlijke communicatie, 2023). Ten tweede blijkt dat ISU mogelijkheden biedt voor een leergemeenschap met de school en gezin, maar dat ouders/verzorgers hier niet goed van op de hoogte zijn. Net als wat ISU verder aanbiedt, hoe ze de vertrouwelijkheid waarborgen en bij wie ze voor bepaalde zaken moeten zijn, zoals bijvoorbeeld voor zorgen over de aanpak van ISU. Hierdoor kan de kwetsbare leerling niet optimaal worden ondersteund in het leerproces. Hiermee komen de volgende artikelen uit de Beroepscode voor professionals in Sociaal Werk in het geding: Artikel 4: Bevorderen van het vertrouwen in het beroep, Artikel 7: Informatievoorziening, Artikel 10: Vertrouwelijkheid, Artikel 19: Samenwerking in de hulp- en dienstverlening en Artikel 21: Transparante en eenduidige regie (BPSW, 2021). Als gevolg van de probleemanalyse is de volgende doelstelling geformuleerd:
Dit ontwerponderzoek levert handvatten voor de leerondersteuning docenten in de Senior School voor het opbouwen van een vertrouwelijke leergemeenschap tussen de gezinnen en school, zodat de kwetsbare leerling de meest efficiënte ondersteuning krijgt in het leerproces.
Om de doelstelling te behalen is onderzocht welke ontwerpeisen worden gesteld vanuit alle betrokkenen en de literatuur. Er is een visualisatie van de betrokken gemaakt om een inleving mogelijk te maken in hun belevingswereld, wensen en motivaties (Van ’t Veer et al., 2020). Vervolgens zijn de ontwerpeisen onderzocht door middel van een enquête ingevuld door ouders/verzorgers, door interviews met ouders/verzorgers, ISU medewerkers en externe professionals en door een literatuurstudie waarbij bestaande internationale werkwijzen zijn onderzocht. De belangrijkste ontwerpeis was dat het product de interdisciplinaire samenwerking en overeenkomst in verwachtingen bevordert door afgebakende communicatie en verheldering in ieders rol. Verder was een ontwerpeis dat het product duidelijkheid geeft over de vertrouwelijkheidsrichtlijnen en waar ouders/verzorgers terecht kunnen voor zorgen en ouderondersteuning. Met deze ontwerpeisen geeft het product verduidelijking in de communicatiewegen, vertrouwelijkheidsrichtlijnen en rolverantwoordelijkheden. Hierdoor kan een vertrouwelijke leergemeenschap worden opgebouwd in het belang van de kwetsbare leerling en de ondersteuning in zijn leerproces. Vervolgens is een doelstelling voor het product met de ouders/verzorgers (de doelgroep) vastgesteld:
“Ouders/verzorgers van een kwetsbaar kind hebben toegang tot een vertrouwelijke leergemeenschap met de school voor ondersteuning en samenwerking door middel van afgebakende communicatie en rolverantwoordelijkheden, zodat de kwetsbare leerlingen de beste ondersteuning krijgen in het leerproces”.
Aan de hand van de ontwerpeisen en bovenstaande doelstelling is er gebrainstormd met ouders/verzorgers en gesproken met de leerondersteuning coördinator voor ideeën over een geschikt product. Hieruit is het idee ontstaan om een communicatiekaart te maken. Vervolgens is een prototype ontwikkeld die door drie evaluatierondes is gegaan. Na elke evaluatieronde is het prototype aangepast. Na de laatste evaluatie bleek het product te voldoen aan de ontwerpeisen en het doel. Het product draagt bij aan het opbouwen van een vertrouwelijke leergemeenschap tussen de gezinnen en school, zodat de kwetsbare leerling de meest efficiënte ondersteuning krijgt in het leerproces. Het product draagt bij aan de transparantie, zorgvuldigheid, betrouwbaarheid en integriteit van de leerondersteuning docenten. Het product geeft ISU de kans om gebruik te maken van ieders kwaliteiten binnen de leergemeenschap, omdat het product de interdisciplinaire en informele samenwerking bevordert.
Tot slot worden voor de implementatie van het product aanbevelingen gegeven. Het product kan aan het begin van ieder schooljaar worden uitgedeeld aan de ouders/verzorgers en op de site worden gezet. Het product is innovatief, duurzaam en eenvoudig in gebruik. Het product hoeft enkel aan het begin van ieder schooljaar worden bijgewerkt. Het wordt aanbevolen om het product bij te werken voor het schooljaar 2023-2024, zodat het product het nieuwe schooljaar kan worden ingezet. Daarbij is het voor de inbedding van belang dat het product onder de aandacht wordt gebracht bij alle medewerkers.
Andere aanbevelingen zijn:
- Het product uitbreiden naar de Junior School, zodat het toegankelijk wordt voor de gehele leergemeenschap;
- Het product aanbieden in verschillende talen om inclusie uit de missie en visie van ISU te waarborgen;
- De kwaliteit van de vertrouwelijkheidsrichtlijnen amenderen door uitbreiding en verdere toelichting, zodat de vertrouwelijkheid van leerlingen beter kan worden gewaarborgd;
- Het doen van een kwaliteitsonderzoek om na te gaan of het product zijn doel bereikt.