Samenvatting

Inleiding Het Nederlands Centrum Jeugdgezondheid (NCJ) heeft een preventieagenda opgesteld voor de Jeugdgezondheidszorg waarvan één van de pijlers ‘Weerbaarheid’ is. Deze pijler richt zich op het zelfvertrouwen van het kind en het voor zichzelf kunnen opkomen. Uit onderzoek van Van Duijnhoven (2016) blijkt dat weerbaarheid inderdaad een belangrijk onderwerp is, aangezien zeven procent van de Nederlandse jongeren een lage weerbaarheid heeft en dat weerbare jongeren minder eenzaam zijn, beter bestand zijn tegen pesten, zich gezonder voelen en minder psychische problemen ervaren. Het NCJ en de GGD Groningen hebben nog niet duidelijk vormgegeven aan deze pijler. De GGD Groningen is benieuwd of er bij hun jeugdverpleegkundigen sprake is van een hiaat in de kennis en vaardigheden om de pijler weerbaarheid te verwerken in hun werkzaamheden met betrekking tot kinderen van vier tot twaalf jaar. Het doel van dit onderzoek is om inzicht te krijgen in hoeverre de jeugdverpleegkundigen zich toegerust voelen om kind, ouders/verzorgers en basisschool te ondersteunen met betrekking tot het vergroten van de weerbaarheid van kinderen van vier tot twaalf jaar. Hiervoor is de volgende vraagstelling opgesteld: In hoeverre voelen de jeugdverpleegkundigen zich toegerust om kind, ouders/verzorgers en basisschool te ondersteunen met betrekking tot het vergroten van de weerbaarheid van kinderen van vier tot twaalf jaar?
Methodologie Dit praktijkonderzoek bestaat negen half-gestructureerde interviews met jeugdverpleegkundigen verspreid over de hele provincie, werkzaam met kinderen van vier tot twaalf jaar. Daarnaast heeft een onderbouwend literatuuronderzoek plaatsgevonden, zodat een vergelijking kon worden gemaakt tussen de literatuur en de praktijk.
Resultaten Een aantal jeugdverpleegkundigen geeft aan dat ze geen preventieve acties uitvoeren op het gebied van weerbaarheid. Daarnaast zegt een aantal deskundigheid te missen op dit gebied. De meeste jeugdverpleegkundigen kunnen zichzelf niet beoordelen op het gebied van signaleren, omdat zij dit niet zelf doen. Over het ondersteunen van kinderen geven alle jeugdverpleegkundigen aan dit vooral geleerd te hebben uit eigen ervaringen en niet uit trainingen of scholingen die door de GGD zijn aangeboden. De ondersteuning naar ouders en verzorgers toe beoordelen de meeste jeugdverpleegkundigen als goed.
Discussie Als belangrijk punt komt uit de vergelijking met de literatuur naar voren dat een aantal jeugdverpleegkundigen aangeeft dat geen preventieve acties worden uitgevoerd op het gebied van weerbaarheid. Daarnaast zegt een aantal deskundigheid te missen op dit gebied. Echter blijkt uit de literatuur dat vroege signalering van een risico op lage weerbaarheid ervoor kan zorgen dat problemen worden voorkomen.
Verder zijn er enkele beperkingen aan dit onderzoek, zoals dat landelijke generalisatie van dit onderzoek niet mogelijk is, aangezien de interviews zich beperken tot de jeugdverpleegkundigen van de GGD Groningen. Verder is het vinden van wetenschappelijke literatuur over de rol van jeugdverpleegkundigen met betrekking tot weerbaarheid niet gelukt. Echter zijn wel vier wetenschappelijke artikelen gevonden waarin weerbaarheid bij kinderen aan bod komt.
Conclusie Het blijkt dat niet alle jeugdverpleegkundigen zich goed toegerust voelen om kind, ouders/verzorgers en school te ondersteunen met betrekking tot het vergroten van de weerbaarheid van kinderen van vier tot twaalf jaar.
Aanbevelingen Twee belangrijke aanbevelingen komen naar voren uit het onderzoek. Als eerste is het advies om de jeugdverpleegkundigen te toetsen en scholing te geven. Scholing is noodzakelijk op het gebied van gesprekken met kinderen en weerbaarheid in het algemeen. Het tweede advies is onderzoek naar meetinstrumenten met betrekking tot signaleren en preventie op het gebied van weerbaarheid.