Samenvatting

In artikel 3.f. van het kwaliteitskader forensische zorg wordt beschreven dat een organisatiebeleid dient
te hebben ten opzichte van anderstalige cliënten (Zorginstituut Nederland , 2022). De sociaal werker is
verantwoordelijk om hun cliënten zo goed mogelijk te informeren over de zorg (VWS, 2022). Daarnaast
is ervanuit de cultureel forensische zorg, een van de pijlers van Zinso, de volgende hulpvraag gesteld:
‘Help ons om de communicatie tussen de Nederlandse hulpverlener en de anderstalige cliënt
te verbeteren, om uiteindelijk de juiste informatie te krijgen en beter aan te kunnen sluiten bij
de cliënt.’
Allereerst hebben wij een vooronderzoek uitgevoerd doormiddel van informatieverzameling. Wij
hebben de sociaal werkers van Zinso gevraagd naar hun bevindingen en de huidige situatie binnen dit
vraagstuk. Daarnaast zijn wij in gesprek gegaan met de opdrachtgever en de zorg coördinator van Zinso.
Uit alle deelonderzoeken die uitgevoerd zijn in het ontwerponderzoek is gebleken dat kennis van
cultuur, respect voor elkaars normen en waarden, een nieuwsgierige en open houding van belang zijn.
Daarnaast ervaren de sociaal werkers het cultureel interview, wat Zinso nu gebruikt bij VRIS gedetineerden, als een statische afvinklijst in plaats van een dynamisch dialoog.
Dit ontwerponderzoek levert een handvat voor de professionals van Zinso om de juiste informatie te
krijgen en misinterpretatie door cultuurverschillen te voorkomen, zodat anderstalige cliënten passender
hulp krijgen. Tijdens het onderzoek kwam naar voren dat er behoefte is aan het maken van een culturele
vertaalslag. Aan de hand hiervan hebben wij contact opgenomen met CMZorg, Stichting Attenta (Wmo),
een cultureel antropoloog en een senior-adviseur van opleidingsinstituut DJI-afdeling
Rijksopleidingsinstituut tegengaan Radicalisering (ROR) op het gebied van interculturele communicatie.
Vanuit hier hebben wij dialoogkaarten met afbeeldingen ontwikkeld voor de begeleidingsgesprekken
met de anderstalige cliënten. De dialoogkaarten zijn een deelproduct van het cultureel interview om
culturele verschillen te herkennen en te begrijpen. Uit onderzoek blijkt dat het gebruik van afbeeldingen
of foto’s leidt tot diepere gesprekken. Het biedt de cliënt eigen kracht en enige controle over de loop
van het gesprek (Pabian & Erreygers, 2019). Deze dialoogkaarten dragen bij aan een betere aansluiting
bij de anderstalige cliënt om uiteindelijk meer kennis en begrip voor elkaar te krijgen. Dit zal resulteren
in meer passende interventies, verbetering van de leefomstandigheden van de cliënt en afname van de
kans op recidive.
Om de toepasbaarheid van de dialoogkaarten in de praktijk te vergroten, zijn wij in gesprek gegaan met
de medewerkers van Zinso. Aan de hand van deze gesprekken en literatuur maken wij de volgende vier
aanbevelingen ten opzichte van de dialoogkaarten. Ten eerste verdient het onze voorkeur dat er
geoefend wordt met de dialoogkaarten voordat deze in gebruik genomen worden. Dit kan in de vorm
van een rollenspel met de sociaal werkers van Zinso tijdens de casuïstiekbesprekingen. Ten tweede kan
er een aandachtsfunctionaris aangewezen worden om de monitoring van de dialoogkaarten bij te
houden. Ten derde zou het voor de cliënten wenselijk zijn dat de dialoogkaarten vertaald worden in de
meest voorkomende talen zoals bijvoorbeeld Engels, Arabisch en Russisch omdat er uit
literatuuronderzoek is gebleken dat mensen in hun eigen taal het beste hun gevoel aan kunnen geven
(Repáraz, Ardjosemito-Jethoe, & Rousseau, 2020). Als laatste zal het prototype uitgewerkt kunnen
worden door een professionele vormgever.
Naast het gebruik van de dialoogkaarten is ons advies voor Zinso om door middel van trainingen over
interculturele communicatie en cultuursensitief werken de kennis en het begrip voor andere culturen
te bevorderen. Daarbij kan de samenwerking tussen Zinso en CMZorg doorontwikkeld worden. In beide
organisaties werken hulpverleners met diverse culturele achtergronden. Met hun kennis van
verschillende talen en culturen zouden de hulpverleners van beide organisaties elkaar kunnen
ondersteunen om cultuursensitief te werken.