Samenvatting

Dit verslag richt zich op het belang van het bespreken van zingeving met ouders binnen een
pleegzorgplaatsing. Hoewel er binnen Jeugdhulp Friesland groeiende aandacht is voor zingeving,
ontbreken er richtlijnen en handvaten hiervoor. Dit heeft geleid tot de vraag of pleegzorgbegeleiders
zingevingsvraagstukken kunnen herkennen, erkennen en bespreken met ouders. Het onderzoek toonde
aan dat de begeleiding van ouders over het algemeen onvoldoende aandacht krijgt. Op macroniveau is
er een groeiende aandacht voor zingeving in de jeugdzorg, ondersteund door de ontwikkelingen in de
samenleving en het beroepsprofiel van sociaal werkers. Zingeving wordt beschouwd als een
persoonlijke verhouding tot de wereld, waarbij betekenisgeving, verbondenheid en transcendentie
worden beleefd. Voorbeelden van zingevingsthema's binnen pleegzorg zijn identiteitsvorming, verlies,
suïcidegedachten en ingrijpende gebeurtenissen.
Pleegzorgbegeleiders herkennen een gebrek aan aandacht voor zingeving bij ouders. Ze geven aan het
belangrijk te vinden, maar er ontbreekt specifieke training en er is onduidelijkheid over wanneer en
welke zingevingsonderwerpen met ouders moeten worden besproken. Zingevingsthema's zijn relevant
voor het welzijn van ouders en kinderen tijdens pleegzorgplaatsingen. Het bespreken van zingeving
kan helpen bij de acceptatie van de nieuwe situatie en het voorkomen van loyaliteitsconflicten voor het
kind. Het welzijn van ouders heeft directe invloed op het welzijn van het kind. Ouders geven aan zich
eenzaam te voelen in het pleegzorgtraject en niet te weten wat er van hen verwacht wordt. Zij zouden
het prettig hebben gevonden als zingevingsvraagstukken met hen besproken werden en er meer
ondersteuning vanuit pleegzorg was tijdens het proces.
Door middel van verschillende deelonderzoeken en de ontwerpstappen van het double diamond-model
zijn ontwerpeisen voor het product ontstaan. Er zijn interviews geweest met pleegzorgbegeleiders, een
gedragswetenschapper, MOB’ers en ouders om een duidelijk beeld te krijgen van de huidige praktijk
en de behoefte rondom het bespreken van zingeving. De ontwerpeisen voor het eindproduct werden
duidelijk: pleegzorgbegeleiders willen geen extra werkdruk, maar wel zingeving met ouders bespreken
omdat dit het welzijn van het kind ten goede doet; ouders willen meer aandacht vanuit pleegzorg door
het bespreken van zingevingsvraagstukken, meer uitleg over een pleegzorgplaatsing en praktische
ondersteuning daarbij; de opdrachtgever wil een product dat zorgt dat zingeving meer besproken
wordt.
In de ontwikkelingsfase van het onderzoek is gewerkt aan het verfijnen van ideeën en concepten. Het
meest bruikbare product binnen de huidige praktijk werd een handreiking voor het bespreken van
zingeving met ouders. Het advies is om de MOB'er een vaste rol te geven in het pleegzorgtraject,
waarbij zingeving een belangrijk onderdeel is van de ondersteuning aan ouders. Het prototype van de
handreiking voor MOB'ers is getest en aangepast op basis van feedback van pleegzorgwerkers,
gedragswetenschappers, de opdrachtgever en MOB’ers. De centrale zingevingsthema’s in de
handreiking gaan over alledaagse zingeving, rouwverwerking, de ouderrol op afstand, toekomst en
dromen, en de ondersteuning van pleegzorg. Er staan voorbeeldvragen bij en een uitleg over een
passende houding voor gesprekken met ouders. Het product wordt geïmplementeerd binnen Jeugdhulp
Friesland (JHF) via het intranet en tijdens teamvergaderingen van MOB’ers en pleegzorgwerkers.