Samenvatting

Inleiding
De overheid heeft de overtuiging dat het belangrijk is om kinderen op de basisschool les te geven over relaties en seksualiteit. Vanuit deze overtuiging heeft de overheid basisscholen sinds 2012 verplicht om de leerlijn relationele en seksuele vorming een plek te geven in hun onderwijscurriculum (Van den Broek et al., 2018). Op basisschool Waldorf aan de Werf (Waldorf aan de Werf) wordt nog geen les gegeven in de leerlijn relationele en seksuele ontwikkeling. Waldorf aan de Werf voldoet dus niet aan de richtlijnen van de overheid. De directrice van Waldorf aan de Werf wil lessen in de leerlijn relationele en seksuele ontwikkeling gaan aanbieden. De directrice wil dit doen door de leerkrachten aan de kleuters les te laten geven over gezinsstructuren. De leerkrachten hebben zelf geen tijd om het lesprogramma vorm te geven. De directrice hoopt dat uit dit onderzoek een lesprogramma rolt dat de leerkrachten kunnen uitvoeren in de kleuterklas. De ontwerpvraag van dit onderzoek is: Hoe kunnen we de leerkrachten van basisschool Waldorf aan de Werf een lesprogramma aanbieden over gezinsstructuren, dat jaarlijks kan worden uitgevoerd en aansluit bij de kernwaarde en pedagogische visie van Waldorf aan de Werf?

Methode
Om tot een passend lesprogramma te komen, is ervoor gekozen om de Design Thinking Methode te hanteren. De Design Thinking Methode bestaat uit vijf fases, waarbij stap voor stap naar het ontwerpen van het eindproduct wordt toegewerkt (Den Dekker, 2020). Het bijzondere aan de Design Thinking Methode is dat de mensen die te maken hebben met het probleem (de betrokkenen) regelmatig bij het onderzoek worden betrokken. Hierdoor is de kans groot dat het eindproduct voldoet aan de wensen van de betrokkenen en ook echt kan worden gebruikt. De eerste fase is empathize. In deze fase wordt informatie verworven over de achtergrond van het probleem (Den Dekker, 2020). In dit onderzoek is tijdens deze fase deskresearch en fieldresearch gedaan. Er zijn gesprekken gevoerd met de opdrachtgever en er zijn interviews afgenomen met de leerkrachten. De onderwijsvisie en kernwaarden van de school zijn achterhaald. Ook is er een beeld verkregen van de financiele mogelijkheden van Waldorf aan de Werf. De tweede fase is define. In deze fase is het probleem samengevat en vervolgens is de ontwerpvraag geformuleerd (Den Dekker, 2020). De derde fase is ideate. In deze fase wordt gezocht naar een oplossing voor het ontwerp (Den Dekker, 2020). In dit onderzoek is tijdens de Ideate fase een brainstormsessie gehouden. De ideeën uit de brainstorm zijn vervolgens gerangschikt naar originaliteit en realiseerbaarheid. De vierde fase is prototype. In deze fase is een prototype gemaakt van de beste ideeën uit de brainstormsessie. De vijfde fase is test. In deze fase is het prototype aan de opdrachtgever gestuurd. Vervolgens is de feedback verwerkt en het eindproduct opgesteld.

Resultaten
Het eindproduct van dit onderzoek is een lesprogramma over verschillende gezinsstructuren. Het lesprogramma bestaat uit acht verschillende lesjes. De lesjes kunnen zowel klassikaal als in kleine groepjes worden uitgevoerd. Sommige lesjes kunnen ook individueel worden uitgevoerd. De lesjes zijn er allemaal op gericht om nieuwsgierigheid op te roepen bij de kleuters en voldoen daarmee aan een van de basisovertuigingen van het vrijeschoolonderwijs, namelijk ‘leren door verwondering’. Het lesprogramma is inclusief en toegankelijk voor alle kinderen, ongeacht de culturele achtergrond. Hierdoor sluit het lesprogramma aan bij de kernwaarde van Waldorf aan de Werf, namelijk een plek zijn waar iedereen zich thuis voelt, ongeacht zijn of haar culturele achtergrond (Waldorf aan de Werf, z.d.). Verder zijn de lesjes kunstzinnig en zijn er lesjes gericht op het geven van praktische informatie. Hierdoor sluiten de lessen aan bij de fysieke benadering, die wordt toegepast door de leerlingen praktische adviezen en informatie te geven, en bij de psychologische benadering, die wordt toegepast door de leerlingen kunstonderwijs aan te bieden (van den Brand & Zomerman, 2020).