Samenvatting

Dit onderzoek, dat is uitgevoerd in opdracht van Basisschool De Voorhof in Vianen, richt zich op de motivatie en concentratie van bovenbouwleerlingen bij bewegend leren. Bewegend leren is een manier van leren waarbij leerlingen tijdens of tussen de lessen door bewegen. Het doel van dit onderzoek is om meer inzicht te vergaren in de ervaringen van de bovenbouwleerlingen en te ondervinden of deze ervaringen overeenkomen met de praktijk. Zijn de leerlingen daadwerkelijk gemotiveerd door het bewegend leren en kunnen zij zich hierdoor ook beter concentreren in de klas?

De hoofdvraag luidt als volgt: hoe ervaren de bovenbouwleerlingen (groep vijf tot en met acht) van basisschool De Voorhof bewegend leren en in hoeverre komt de gerapporteerde ervaring overeen met het geobserveerde gedrag in de klas?

Om de hoofdvraag te beantwoorden is enerzijds een enquête uitgestuurd om de ervaringen van de leerlingen uit te vragen. Anderzijds hebben er gestructureerde observaties plaatsgevonden om te bepalen of de zelfrapportage overeenkomt met het gedrag in de klas. Het onderzoek is kwantitatief van aard.

Uit het onderzoek komt naar voren dat de bovenbouwleerlingen het bewegend leren ervaren als positief. Volgens de enquête is de ervaarde motivatie ten aanzien van bewegend leren hoog tot zeer hoog onder de leerlingen. De ervaarde concentratie na het bewegend leren is matig tot hoog. Dit ligt in lijn met eerder onderzoek, waaruit ook bleek dat de motivatie van leerlingen flink groeit door bewegend leren en het concentratieniveau over het algemeen ook beter wordt, hoewel dit varieert per leerling. Uit de resultaten van de observaties blijkt echter dat het in de praktijk iets genuanceerder ligt dan in de zelfrapportages staat aangegeven. De motivatie van leerlingen werd tijdens de observaties iets lager geacht, maar was nog steeds hoog. Bovendien werd er gemiddeld een hoger niveau aan concentratie gemeten ná het bewegend leren dan daarvoor.

Er zijn meerdere factoren die bijdragen aan de kwaliteit van dit onderzoek. Ten eerste heeft er een vooronderzoek plaatsgevonden voor het verhelderen van de probleemstelling. Ten tweede is er naar het vraagstuk gekeken vanuit twee invalshoeken, namelijk de zelfrapportages en de observaties. Dit zorgt voor een bredere blik. Ten derde is er een hoge respons, wat het onderzoek representatief maakt. Ten vierde zijn zowel de enquête als de observatieschema's gebaseerd op literatuur en eerder onderzoek. Ten vijfde hebben de schalen 'motivatie' en 'concentratie' van de enquête een acceptabele en goede interne consistentie, wat laat zien dat de vragen samen hetzelfde begrip hebben gemeten. Ten slotte heeft er eerst nog een pilot plaatsgevonden voor het afnemen van de observaties.

Beperkingen van het onderzoek hebben met name te maken met de gelimiteerde tijd die ter beschikking was voor het doen van onderzoek, wat er mogelijk voor heeft gezorgd dat conclusies minder volledig en genuanceerd zijn. Hierdoor ontbreekt er wellicht belangrijke context die meespeelt in het klaslokaal. Het uur, de dag, week of leerkracht zou bijvoorbeeld ook een rol kunnen spelen in het concentratieniveau of motivatie van leerlingen. Bovendien zijn er geen video-opnames gemaakt en was er een vraag onduidelijk in de enquête. Tot slot blijkt uit de observaties dat 'betrokkenheid' en 'plezier' in de praktijk verder uit elkaar liggen dan van tevoren werd verwacht. Het was wellicht betrouwbaarder geweest als deze twee begrippen apart van elkaar geobserveerd waren.

Een suggestie voor vervolgonderzoek is om dit vraagstuk vanuit een kwalitatief oogpunt uit te voeren, waarbij gebruik gemaakt wordt van bijvoorbeeld diepte-interviews of focusgroepen.