Samenvatting

Onderzoek voor het WODC in 2010 naar de haalbaarheid van onderzoek naar de prevalentie van licht verstandelijke beperking (LVB) in detentie in Nederland wees uit dat er weinig onderbouwde uitspraken gedaan konden worden over de aanwezigheid van mensen met een LVB in het
gevangeniswezen (Kaal, 2011). Er waren enkele studies die aandacht besteedden aan de intellectuele capaciteiten van (problematische) subpopulaties van gedetineerden. Deze studies kenden de nodige beperkingen. Zo was het vinden van informatie over intellectuele capaciteiten vrijwel nooit het hoofddoel van deze studies maar werd deze informatie doorgaans verzameld als zijdelingse vraag in een breder kader. Er werd bij deze studies vaak ook niet veel aandacht besteed aan de officiële definitie van het begrip (licht) verstandelijke beperking of aan de gebruikte methodologie. In een aantal studies werden de gevonden prevalentiecijfers gebaseerd op inschattingen door bijvoorbeeld psychologen, en
niet op basis van een systematische screening. Waar wel screening had plaatsgevonden werd alleen het IQ als indicator gebruikt; over sociaal aanpassingsvermogen werd in geen enkele studie gerapporteerd. Hoewel genoemde inventarisatie voor het WODC gericht was op de detentiesetting,
werd wel duidelijk dat in de rest van de strafrechtsketen nog minder informatie over de prevalentie van LVB voorhanden was.
Die gegevens die er zijn en de signalen uit het veld laten wel éénduidig zien dat er binnen de in Nederland onderzochte deelpopulaties sprake is van oververtegenwoordiging van zwakbegaafden. Hoe groot deze oververtegenwoordiging is, en hoe de verhouding hiervan is binnen de verschillende
takken van het justitiedomein is vooralsnog niet duidelijk. In de praktijk worden wel vaak (zeer uiteenlopende) cijfers genoemd. Er is dan ook behoefte aan enig inzicht in de herkomst van de cijfers die de ronde doen, en wat er op basis hiervan te zeggen valt over de aanwezigheid van mensen met een LVB in de strafrechtsketen. Dit kan ook zicht geven op belangrijke kennislacunes.