Samenvatting

Binnen SVK advocaten blijkt dat er onduidelijkheid is over de invulling van de aspecten die van belang zijn voor het aannemen van medeplegen. Dit onderzoek zal een oplossing voor dit probleem geven. De aspecten die de Hoge Raad van belang vindt voor het aannemen van medeplegen zijn bij SVK advocaten bekend. Het is SVK advocaten niet bekend hoe de feitenrechters deze aspecten gebruiken bij het aannemen van medeplegen.
Het overzichtsarrest d.d. 2 december 20141 heeft aanleiding gegeven tot het doen van dit onderzoek. Hierin staan de aspecten genoemd die van belang zijn als er geen sprake is van een gezamenlijke uitvoering. De aspecten die dan een rol spelen zijn de intensiteit van de samenwerking, de taakverdeling, de rol in de voorbereiding, uitvoering of afhandeling van het feit, de aanwezigheid op belangrijke momenten en het zich niet terugtrekken op een daartoe geëigend tijdstip.
Uit recente arresten2 van de Hoge Raad blijkt dat er zaken worden teruggewezen naar het hof. Het hof was in haar uitspraken voorbij gegaan aan de aspecten die de Hoge Raad van belang acht voor het aannemen van medeplegen. Hieruit lijkt te volgen dat de feitenrechtspraak geen gehoor geeft aan het arrest3 van de Hoge Raad.
Het doel van dit onderzoek is om duidelijkheid te verschaffen wat medeplegen nu precies inhoudt en welke criteria in de praktijk van belang zijn voor het wel of niet aannemen van medeplegen. Dit is van belang voor SVK advocaten omdat zij hun cliënten dienen te informeren of zij het tenlastegelegde medeplegen kunnen weerleggen of niet. Tevens kunnen zij hierdoor hun cliënten adviseren in hun proceshouding.
Om de centrale vraag: ‘’Welk advies kan er gegeven worden aan SVK advocaten, t.a.v. het bepleiten van medeplegen aan de hand van de vereisten en aspecten die een rol spelen in de beslissingen van zowel de rechtbank als het gerechtshof?’’, te kunnen beantwoorden is er onderzoek gedaan in de theorie en de praktijk.
Door dit onderzoek is duidelijk geworden wat de wetgever precies met medeplegen bedoeld heeft, wat de ontwikkeling is geweest en wat de rechter op dit moment voldoende acht voor het aannemen van medeplegen.
Uit de theorie komt naar voren dat er voor medeplegen drie vereisten van belang zijn namelijk: de bewuste en nauwe samenwerking, opzet en het accessoriteitsvereiste. Tevens blijken volgens de theorie en het gebruikte overzichtsarrest4 dat diverse aspecten een rol spelen voor het aannemen van de bewuste en nauwe samenwerking, die de grootste rol speelt in het aannemen van medeplegen. Dat zijn dezelfde aspecten als hierboven al genoemd zijn.
1 HR 2 december 2014, ECLI:NL:HR:2014:3474.
2 HR 7 juli 2015, ECLI:NL:HR:2015:1794, HR 16 februari 2016, ECLI:NL:HR:2016:243.
3 HR 2 december 2014, ECLI:NL:HR:2014:3474.
4 HR 2 december 2014, ECLI:NL:HR:2014:3474.
3
Hoe de rechters deze criteria invullen blijkt uit het jurisprudentieonderzoek. Tevens blijkt hieruit of alle aspecten een rol spelen in het aannemen van medeplegen. In de literatuur is al benoemd dat bepaalde aspecten een kleinere rol horen te spelen dan andere aspecten. Het niet distantiëren en de rol achteraf spelen een kleinere rol volgens de literatuur. Er is gekeken of dit in de praktijk ook het geval is. Dit is gedaan door middel van de onderbouwing van de rechter te lezen in zaken waar medeplegen wel en waar medeplegen niet is aangenomen.
SVK advocaten zal tijdens hun pleidooien indien er geen gezamenlijke uitvoering van het feit is zo veel mogelijk moeten aantonen dat er geen sprake is van de andere aspecten. Niet alle aspecten zijn even belangrijk. Uit het praktijkonderzoek blijkt dat de rol van de verdachte, de taakverdeling en aanwezigheid op belangrijke momenten een grote rol spelen in het aannemen van medeplegen.
Aan het eind van dit onderzoek bevindt zich het antwoord op de centrale vraag gevolgd door een advies met schema waarin de voorwaarden die wel en minder van belang zijn staan opgenomen. In het antwoord is duidelijk weergeven welke aspecten voor de rechter wel en niet van belang zijn. Ik raad dan ook aan om dit antwoord te lezen. Het advies en het schema betreffen de wijze van aanpak als er sprake is van deze aspecten.