Samenvatting

Bouwgeschiedenis
De bouwgeschiedenis van Herengracht 12 gaat terug tot het begin van de zeventiende eeuw en bestaat grofweg uit vijf bouwfases. De eerste bebouwing op dit erf dateert van 1615. Het betrof een breed huis met een hoge trapgevel. Waarschijnlijk staat er vanaf het begin een achterhuis. In 1714 is de voorgevel opnieuw opgebouwd. Hierbij is de gang verplaats, vanuit het midden naar de zijkant, waardoor de indeling van het pand veranderde. Boven de nieuwe gevel werd een dwarskap geplaatst. Laat in de achttiende eeuw is de gang gedecoreerd met stucwerk. Het achterhuis is laat in de negentiende eeuw verbouwd waarbij enkele gevels opnieuw zijn opgetrokken maar ook materialen van de eerdere bebouwing zijn gebruikt. Ook het interieur van de achterkamer is laat- negentiende-eeuws. De stijl komt echter niet overeen met de stijl van het achterhuis. In het begin van de twintigste eeuw is de binnenplaats overdekt.
Bouwhistorische beschrijving
De Herengracht staat in het centrum van Amsterdam en is ontstaan tijdens de grote uitleg van 1612. Het betreft een breed pand opgebouwd uit een souterrain, een bel-etage, eerste verdieping, tweede verdieping en zolder. Het achterhuis bevat een souterrain, bel-etage en eerste verdieping.
De voorgevel uit de achttiende eeuw bestaat uit een natuurstenen basement waarboven een bel-etage van natuursteen in blokpatroon. De bel-etage bevat een vensteromlijsing om het middenvenster. De gevel wordt afgesloten met een verhoogde lijst met consoles, friesvensters en attiek.
Waardestelling
Een groot deel van de bouwmassa van het pand aan de Herengracht 12 gaat terug tot het begin van de zeventiende eeuw en heeft een positieve monumentwaarde. De voorgevel stamt niet uit de eerste bouwfase, maar is mede door de natuurstenen bel-etage en de omlijsting van het middenvenster bijzonder voor Amsterdamse begrippen. De voorgevel heeft een hoge monumentale waarde. Ook de tuingevel heeft een hoge monumentale waarde gekregen. De kapconstructie van het voorhuis met drie gestapelde jukken, is in Nederland vrij gebruikelijk maar voor Amsterdamse begrippen ongebruikelijk en heeft mede daardoor een positieve monumentale waarde. Interieurdelen zijn grotendeels verdwenen of in slechte staat. De overgebleven delen hebben een positieve monumentale waarde.
Bouwtechnische beschrijving
Het pand is door toedoen van krakers en een gebrek aan onderhoud de laatste jaren in verval geraakt. Vooral de Zuid-West hoek van het voorhuis verkeert in slechte staat. Door een lek in het dak zijn de onderliggende vloeren en constructies ernstig aangetast door rot. De overige balklagen en dakconstructies zijn in een redelijk goede conditie. Het achterhuis heeft te kampen met een falende fundering die de nodige scheuren veroorzaakt, maar verkeert verder in een goede conditie.