Samenvatting

Dit onderzoek is uitgevoerd bij de afdeling Kind & Jeugd van Koninklijke Visio in Goes en Breda. De aanleiding van dit onderzoek is dat ontwikkelingsbegeleiders merkten dat kinderen uit de midden- en bovenbouwrevalidatiegroep baat zouden hebben bij het ontdekken van hun eigen kennen en kunnen en te kunnen werken aan het zelfbeeld. Kinderen met een visuele beperking lopen tegen meer uitdagingen aan, wat het risico op een negatief zelfbeeld vergroot. In de leeftijd van zes tot twaalf jaar gaan kinderen ontdekken waar zij goed en minder goed in zijn door sociale vergelijkingsprocessen. Dit is ook de leeftijd waarop kinderen met een visuele beperking zich bewust worden van hun beperking. Doordat ze zichzelf vergelijken met andere kinderen worden ze zich ervan bewust dat ze 'anders’ zijn dan andere kinderen.
De onderzoekvraag die centraal staat in dit onderzoek luidt als volgt: Op welke manier kan het zelfbeeld van kinderen van 8-12 jaar met een visuele beperking bij Visio Goes en Breda groepsmatig versterkt worden?
Om antwoord te geven op de onderzoeksvraag heeft een kwalitatief onderzoek plaatsgevonden. Het onderzoek is kwalitatief omdat het kleinschalig is met relatief weinig respondenten. De procedure van het verzamelen van resultaten is opgedeeld in twee fases: de voorbereidende fase en de vervolgfase. In de voorbereidende fase hebben gesprekken plaatsgevonden met drie ontwikkelingsbegeleiders en drie kinderen uit de revalidatiebovenbouwgroep. In de vervolgfase is een focusgroep samengesteld vanuit de doelgroep waarin besproken is welke aanpassingen er nodig zijn om het spel toegankelijk te maken voor alle kinderen met een visuele beperking. Begin vragen die gesteld zijn tijdens deze gesprekken gingen over het zelfbeeld van de kinderen en wat nodig zou zijn om dit te kunnen versterken. De gesprekken zijn semigestructureerd afgenomen.
Uit de gesprekken is naar voren gekomen dat bevraagde factoren, die een bijdrage leveren aan het zelfbeeld, allemaal een rol spelen in het versterken van het zelfbeeld. Volgens de ontwikkelingsbegeleiders speelt de ene factor een grotere rol dan de andere factor. Autonomie is een factor die van grote invloed is op het zelfbeeld volgens de ontwikkelingsbegeleiders. Ook de kinderen geven aan het leuk te vinden autonomie te hebben. Als het gaat om een passend beroepsproduct om het zelfbeeld van kinderen met een visuele beperking groepsmatig te kunnen versterken, wordt door vijf van de zes respondenten een spel genoemd. Toegankelijkheid voor alle kinderen met een visuele beperking wordt daarbij benoemd als een belangrijke factor.
Vanuit de resultaten in de voorbereidende- en vervolgfase is het beroepsproduct ontworpen. Om het zelfbeeld van kinderen met een visuele beperking in groepsverband te versterken is een bordspel gemaakt: het Zelfbeeldspel. Het Zelfbeeldspel heeft als doel het versterken van de verschillende onderdelen van het zelfbeeld. Dit wordt gedaan aan de hand van zelfbeeldkaartjes waar vragen op staan die helpen bij het versterken van het zelfbeeld. Door de vragen op de Zelfbeeldkaartjes uit het spel te beantwoorden, wordt gewerkt aan het versterken van het zelfbeeld. Er zijn vier categorieën zelfbeeldkaartjes die overeenkomen met de verschillende domeinen van het zelfbeeld; het emotionele zelfbeeld, het fysieke zelfbeeld, het intellectuele zelfbeeld en het sociale zelfbeeld. Het spel wordt gespeeld onder begeleiding van een volwassen spelleider en naar aanleiding van een activiteit waarin in groepsverband wordt gewerkt aan zelfredzaamheid.
De conclusie die uit dit onderzoek getrokken kan worden, is dat om het zelfbeeld te versterken, er eerst nagegaan moet worden welke factoren hieraan bijdragen. Deze factoren zijn verwerkt in de vragen van het Zelfbeeldspel. Door over de vragen na te denken en deze te beantwoorden, zijn de kinderen bewust bezig met hun zelfbeeld. Daarnaast is naar voren gekomen dat het belangrijk is dit te doen op een positieve manier en dus te begeleiden vanuit een growth mindset. Herhaling is hierbij belangrijk. Tot slot zijn er op basis van dit onderzoek drie aanbevelingen geschreven voor de praktijk. In één van deze aanbevelingen is beschreven dat er meerdere exemplaren geproduceerd zouden kunnen worden van het Zelfbeeldspel. Door meerdere exemplaren te produceren van het Zelfbeeldspel kan het spel door meerdere locaties van Visio in Nederland gebruikt worden. Deze aanbeveling wordt uitgevoerd door de onderzoeker zelf in samenwerking met de kennis coördinator van Kennis & Expertise van Visio. Er wordt gekeken naar mogelijkheden voor het produceren van meerdere exemplaren van het Zelfbeeldspel.