Samenvatting

Aanleiding In Nederland is borstkanker de meest voorkomende kankersoort bij vrouwen. Het is tevens de belangrijkste doodsoorzaak bij jonge vrouwen. Bronnen als campagnes en zorgprofessionals kunnen (jonge) vrouwen op de hoogte brengen van de risicofactoren en de invloed van gedrag op het ontwikkelen van deze ziekte. Dit onderzoek bestudeert in hoeverre vrouwelijke studenten van de HZ University of Applied Sciences bekend zijn met de risicofactoren en in welke mate zij zich hiernaar gedragen.

Methode Met behulp van een cross-sectionele survey met digitale enquêtes is kwantitatief onderzoek gedaan naar kennis en gedrag ten aanzien van borstkanker. Na een pilot zijn 532 vrouwelijke eerste- en vierdejaars hbo-voltijdstudenten van vijf medische en niet-medische opleidingen benaderd. Deelname was anoniem. De zelfontwikkelde enquête bevatte 13 vragen met stellingen en antwoordschalen over (risicofactoren voor) borstkanker, informatiebronnen en gedrag rondom de ziekte. Voor dataverwerking en -analyse is SPSS gebruikt. De enquête had een Cronbach’s α van 0.90. Door geen steekproef toe te passen en door samenwerking is de validiteit verhoogd.

Resultaten Van de 532 uitgenodigden hebben 158 studenten (29,7%) de enquête volledig ingevuld. Bijna 75% (n= 118) van de respondenten gaf aan (eerder) onvoldoende te weten over (risicofactoren voor) borstkanker. Leraren in opleiding wisten het minst over borstkanker in het algemeen. Circa de helft (51,9%) wist dat leefstijlaanpassing het risico op de ziekte kan verlagen en 82,3% (n= 130) zou leefstijl willen aanpassen bij meer kennis. De risicofactor ‘erfelijkheid’ was bekend bij 97,5% (n= 154). Over 11 van de 19 factoren was weinig kennis (<30%) of twijfel (>40%). Studenten Verpleegkunde & Verloskunde wisten bij 14 risicofactoren, ook die over hun specialisme, het vaakst het juiste antwoord. Medische studenten antwoordden vaker juist. ‘Media’ werden het vaakst (49,4 tot 59,5%) aangeduid als Metadataformulier digitale scriptie HBO-Kennisbank, juni ’16 2 informatiebron en ‘leerstof’ en gezondheidsprofessionals’ weinig (17,1% vs. 16, 5%). Honderdzevenendertig studenten (86,7%) zijn zich ervan bewust dat ook zij de ziekte kunnen krijgen.

Discussie De risicofactor ‘erfelijkheid’ blijkt het meest bekend, net als in de literatuur. Toch is er over het algemeen weinig kennis over de risicofactoren. Deze kennis is groter bij de medische studenten, mogelijk vanwege hun opleiding. Vierdejaars kennen meer factoren dan eerstejaars. Dit komt waarschijnlijk niet door leerstof, aangezien deze bron zelden is genoemd. Literatuur bevestigt dit. Veel respondenten willen meer informatie krijgen. Gezondheidsprofessionals speelden als bron, anders dan in eerdere studies, in
dit onderzoek nauwelijks een rol. Het is de vraag of zij voldoende over borstkanker weten. Bewustzijn over de kans op ziekte is wel aanwezig, maar risicofactoren zijn onvoldoende bekend, waardoor nu waarschijnlijk weinig risicoreducerend gedrag wordt toegepast.

Conclusie De respondenten kennen lang niet alle risicofactoren (even goed). Hoewel uit dit onderzoek bij de doelgroep enige mate van kennis blijkt door met name de media, is bij de meerderheid van de studenten nog altijd een gebrek aan kennis over risicofactoren voor borstkanker. Er is enige kennis over borstkanker in het algemeen. Studenten Leraar Basisonderwijs weten minder over de ziekte in het algemeen dan studenten van de overige opleidingen. Medische studenten hebben een grotere kennis over de risicofactoren dan niet-medische. De eigen mate van kennis kon moeilijk ingeschat worden. Voor gedragsverandering is kennis nodig. Voorlichting door professionals kan risicobewustzijn en kennis vergroten. Dit kan bijdragen aan aanpassing van de leefstijl en kan resulteren in risicoreducerend gedrag.

Aanbevelingen Vervolgonderzoek onder studenten en professionals wordt aanbevolen. Kennis en risicobewustzijn kunnen in het onderwijsprogramma voor en door studenten vergroot worden.