Samenvatting

De Prinses Beatrixschool is sinds schooljaar 2016/2017 begonnen met het overgaan naar gepersonaliseerd leren. Op vele vlakken hebben de leerkrachten al een goed idee welke kant zij op moeten, maar op het gebied van gepersonaliseerd zaakvakonderwijs zijn er nog vele vragen. Daarom zal in dit onderzoek de volgende vraag centraal staan:
Wat is het effect van thematisch werken tijdens zaakvakonderwijs op de 21e-eeuwse vaardigheid ‘zelfsturing’?
Deze hoofdvraag zal worden beantwoord door de volgende deelvragen te beantwoorden:
a. Wat zijn de ervaringen van de Plaswijckschool in Gouda met betrekking tot het effect van thematisch werken tijdens zaakvakonderwijs op de 21e-eeuwse vaardigheid zelfsturing? b. Wat is het effect van thematisch werken tijdens zaakvakonderwijs op de 21e-eeuwse vaardigheid zelfsturing, bij leerlingen van de Prinses Beatrixschool in Bodegraven, volgens de leerlingen van groep 6? c. Wat is het effect van thematisch werken tijdens zaakvakonderwijs op de 21e-eeuwse vaardigheid zelfsturing, bij leerlingen van de Prinses Beatrixschool in Bodegraven, volgens de leerkrachten van groep 6?
Het doel van dit onderzoek is dat de Prinses Beatrixschool uiteindelijk nieuwe aanknopingspunten heeft om gepersonaliseerd leren in zaakvakonderwijs vorm te geven. Om een goed antwoord te kunnen vormen op deze vraag zijn verschillende theorieën bestudeerd. Bij gepersonaliseerd leren krijgen de leerlingen de regie over hun eigen leerproces. De leerkracht is hierbij van belang en dient als coach. De 21e-eeuwse vaardigheden worden gezien als vaardigheden die leerlingen nodig hebben om te kunnen functioneren in de 21e-eeuwse maatschappij (Thijs, Fisser en Van der Hoeven, 2014, p. 18)(Kennisnet, 2015). Zelfsturing wordt omschreven als een vaardigheid om zelf doelen te stellen, te behalen en te reflecteren (SLO, 2015; 2017)(Van den Bergh en Ros, 2015). Deze vaardigheid kan worden gemeten met een rubric. De zelfsturing zal worden gemeten in de setting van thematisch werken tijdens zaakvakonderwijs. Thematisch onderwijs wordt gezien als een reeks betekenisvolle activiteiten waarbij de vragen van leerlingen centraal staan. Gastel – Firet (2017) noemen als een van de effecten van thematisch werken dat de leerlingen meer inbreng hebben en dat de 21e-eeuwse vaardigheden worden ontwikkeld.
De deelvragen van het onderzoek zijn beantwoord door onderzoek te doen in de praktijk. De Plaswijckschool in Gouda is geïnterviewd om te achterhalen op welke manier zij zelfsturing vormgeven tijdens zaakvakonderwijs. Zij gaven aan dat er het beste gewerkt kan worden met een thematische methode voor zaakvakonderwijs. Aandachtspunten hierbij zijn om je als leerkracht goed van tevoren verdiepen en leerlingen op de juiste manier moet coachen.
Als tweede is er een thema ontworpen waarvan de leerlingen zelf het onderwerp naar voren hebben gebracht. De leerlingen hebben onderzoek gedaan naar een aspect over het weer. Zij hebben zelf aangegeven wat zij wilden leren. Door middel van proefjes en het opzoeken van informatie hebben zij hun vragen kunnen beantwoorden. Tijdens dit thema zijn de rubrics vooraf, tussendoor en achteraf door tien leerlingen ingevuld van de groep in hoeverre zij op verschillende onderdelen van zelfsturing scoorden. Ook bij de leerkrachten van deze groep zijn metingen gedaan.
Zij hebben de rubrics vooraf en achteraf ingevuld. Om meer duidelijkheid te krijgen over de resultaten is er ook een interview afgenomen.
Uit onderzoek is gebleken dat thematisch werken tijdens zaakvakonderwijs een positief effect heeft op veel onderdelen van de zelfsturing. Er zijn wel een aantal kanttekeningen aan dit onderzoek. Dit onderzoek is uitgevoerd in een groep, waardoor het resultaat wordt beperkt. Daarbij zijn er ook maar tien leerlingen gebruikt om het overzicht te bewaken. Tevens is alleen leerkracht 1 in dit onderzoek bij alle lessen geweest, waardoor haar resultaten betrouwbaarder zijn. Daarbij heeft leerkracht 2 de leerlingen bij de nulmeting hoger ingeschat. Daarbij is het thema nu zelfontworpen door de leerkracht. Een eventuele methode zou ervoor kunnen zorgen dat leerlingen nog hoger scoren op meerdere onderdelen. Belangrijk is wel bij het gebruik van een methode de onderwijsbehoeften van de leerlingen niet uit het oog te verliezen.
Wel is er nog op een aantal onderdelen van de zelfsturing winst te behalen. Zo vinden de leerlingen het lastig om aan zichzelf kritische vragen te stellen. Dit zou dan ook een vervolgonderzoek kunnen zijn.
Tevens heeft de Plaswijckschool genoemd dat thematisch werken een positief effect heeft op de zelfsturing. Daarbij noemden ze wel dit goed voor te bereiden en gebruik te maken van een methode. Er zijn verschillende methodes hiervoor te gebruiken. Om de juiste methode te kiezen voor de school is het belangrijk om aan te sluiten bij de wensen van de school. In een vervolgonderzoek zou hierbij stilgestaan kunnen worden. Tevens kan ditzelfde onderzoek worden uitgevoerd in meerdere groepen, omdat dit onderzoek nog beperkt is tot een groep.