Samenvatting

In dit rapport is literair onderzoek gedaan naar de vraag hoe sociaal professionals in gesprek kunnen gaan over seksualiteit met de jongeren binnen de residentiële jeugd-ggz. Gekozen is voor een beschrijvend onderzoek om de onderzoeksvraag die luidt: “Hoe kunnen sociaal professionals bij Riwis, locatie Doornbosch Hofstede in gesprek gaan over seksualiteit met de jongeren binnen de residentiële jeugd-ggz?”, te beantwoorden.
Uit onderzoek naar jongeren in de jeugd-ggz is gebleken dat zij vaker dan kinderen die bij hun ouders worden grootgebracht een ongezonde seksuele ontwikkeling doorlopen. Zij vertonen afwijkend seksueel gedrag ten opzichte van hun leeftijdsgenoten en volgen niet dezelfde stapsgewijze seksuele carrière. Jongeren in de jeugd-ggz zijn daarmee extra kwetsbaar voor daderschap en slachtofferschap van seksueel geweld en seksueel misbruik. Zij krijgen vaker te maken met ongewenste zwangerschappen of abortus. Zij komen gemiddeld genomen uit zwakkere milieus, zijn lager opgeleid en hebben psychische stoornissen die problemen op het gebied van intimiteit en seksualiteit kunnen versterken.
Het lijkt voor de hand liggend dat sociaal professionals die als begeleiders werken met deze jongeren hierover intensieve gesprekvoering hebben met de jongeren en elkaar. De conclusie van dit rapport is echter dat de gesprekvoering nog minimaal is. Dit is op merkelijk omdat wetenschappelijk onderzoek vanuit verschillende disciplines en over meerdere jaren laat zien dat het nodig is seksualiteit bespreekbaar te maken in de zorg en daarbuiten.
De overheid heeft onderzoeken laten uitvoeren naar misbruik van kinderen in jeugd-ggz instellingen, teneinde grensoverschrijdend gedrag en misbruik te voorkomen. Zij heeft geprobeerd met de opgedane kennis verandering te brengen in de aanpak rondom seksualiteit door aanbevelingen te doen aan scholen en instellingen. De conclusie van dit rapport is dat de aanbevelingen onvoldoende in praktijk zijn gebracht en de terughoudendheid ten aanzien van het onderwerp seksualiteit er nog altijd voor zorgt er onvoldoende aandacht voor is op scholen, bij instellingen en dus bij sociaal professionals.
Aanbevelingen in dit rapport zijn erop gericht dat hier verandering in komt. De gevolgen van seksueel grensoverschrijdend gedrag en misbruik zijn ernstig, langdurig, kostbaar en gaan gepaard met langdurig leed. Het is in ieders belang dat dit wordt voorkomen. Een open gespreksvoering vanuit een positieve attitude en met een neutrale houding kan daarin het verschil maken.
Om de gespreksvoering te laten plaatsvinden is het nodig dat sociaal professionals die met deze jongeren werken aan de slag gaan met hun terughoudendheid, waardoor zij de broodnodige gespreksvoering over seksualiteit aandurven. Om voldoende zelfverzekerd een gesprek over seksualiteit te kunnen voeren zouden zij moeten leren hoe dit het beste kan worden gedaan. In dit rapport worden handvaten en tips beschreven die in de literatuur voor handen zijn. Centraal in de gespreksvoering met jongeren in de jeugd-ggz is dat de jongere centraal staat, dat hij/zij met jongeren in de jeugd-ggz gaat werken aan competenties om te kunnen komen tot een gezonde seksuele ontwikkeling.