Samenvatting

Inleiding: gedurende het verouderingsproces verandert de lichaamssamenstelling. Afname in spiermassa en spierkracht leiden tot verminderd fysiek functioneren. Meetmethoden als DEXA, CT, MRI en BIA zijn echter in de dagelijkse praktijk niet altijd bruikbaar om deze veranderingen waar te nemen. Daarentegen neemt de belangstelling voor echografie toe. Onderzoeken geven aan dat echografie een betrouwbare en valide meetmethode is voor het beoordelen van uitkomstmaten, zoals spiermassa, bij ouderen. Echter, de validiteit van formules voor zulke uitkomstmaten is nog niet vastgesteld. Er bestaat nog geen Standard Operating Procedure (SOP) voor echografie en relevante factoren die de validiteit beïnvloeden, zijn nog onbekend. Doel: systematisch literatuuronderzoek naar relevante factoren die invloed hebben op de validiteit van echografie. Onderzoek betreft het meten van spierkarakteristieken (spiermassa, spiervolume, spiergrootte, spierdikte, spierkracht en spierkwaliteit) bij ouderen ≥65 jaar. Methode: een systematische review die is uitgevoerd volgens de PRISMA-checklist voor systematische reviews. In de databank PubMed is middels drie searchstrings naar geschikte literatuur gezocht. Het aantal resultaten is gescreend aan de hand van in- en exclusiecriteria: eerst zijn de titels en abstracts gescreend, daarna de gehele tekst. Met behulp van de “Effective Public Health Practice Project (EPHPP) Quality Assessment Tool for Quantitative Studies” is de methodologische kwaliteit bepaald. Resultaten: in totaal zijn 56 onderzoeken geïncludeerd, waarvan zes onderzoeken omtrent echografie specifiek betrekking hadden op ouderen ≥65 jaar. Vrijwel alle onderzoeken betroffen 2D echografie. Echografie van het bovenbeen is het frequentst uitgevoerd (n= 29) en van de spierkarakteristieken was voornamelijk de spierdikte gemeten (n=45). Verschillende factoren hebben invloed op de validiteit van echografie tijdens het meten van de spierkarakteristieken. Echografie blijkt geschikt te zijn voor mensen met een ziekte en voor gezonde personen. Zeven onderzoeken benoemden een formule die de factoren leeftijd, geslacht en/of lichaamslengte incorporeert. Conclusie: echografie is een betrouwbare en valide meetmethode voor het meten van spierkarakteristieken. De lichaamshouding van een persoon en welke (ervaren) onderzoeker de metingen uitvoert, zijn de belangrijkste factoren die mogelijk de validiteit beïnvloeden. Echter, zowel bij ouderen (≥65 jaar) als bij formules moeten de betrouwbaarheid en validiteit nog worden vastgesteld.