Samenvatting

De signalering die zich tijdens mijn derdejaars stage als leerlingbegeleider binnen de trajectgroep van het Blaise Pascal College heeft voorgedaan, was de aanleiding voor het schrijven van dit onderzoek. De trajectgroep maakt onderdeel uit van het passend onderwijs wat sinds 2014 verplicht georganiseerd moet worden binnen het basis-en voortgezet onderwijs. Tijdens mijn stage werd gesignaleerd dat een hoogbegaafde leerling waarbij sprake was van internaliserende problematiek (faalangst, weinig zelfvertrouwen en een negatief zelfbeeld) thuis kwam te zitten. Uit de probleemverkenning is gebleken dat min. 1000 tot max. 3000 hoogbegaafde leerlingen binnen het voortgezet onderwijs uitvallen per jaar. Internaliserende problematiek is hier een van de redenen voor wat blijkt uit de signalering, de theoretische verdieping en de empirische data. In de literatuur kwam naar voren dat het organiseren van ondersteuning en gepaste beleidsmaatregelen voor hoogbegaafde leerlingen aan het begin staat van zijn ontwikkeling en dat er bewustwording gecreëerd moet worden voor de ondersteuningsbehoeftes. Dit geldt tevens voor de trajectgroep in relatie tot de thuiszittende hoogbegaafde leerlingen waarbij sprake is van internaliserende problematiek. Na onderzoek gedaan te hebben binnen de trajectgroep kon geconcludeerd worden dat de expertise ontbrak met betrekking tot het begeleiden en ondersteunen van deze doelgroep. Hiernaast was nog enige onduidelijk omtrent de signalen die kunnen duiden op internaliserende problematiek. Het doel wat hieruit voortvloeide was om bewustwording te creëren voor de ondersteuningsbehoefte(s) van de thuiszittende hoogbegaafde leerlingen met internaliserende problemen en om de trajectgroep richtlijnen te bieden hoe en welke ondersteuning geboden kan worden, zodat er bij hen aangesloten kan worden. Er is onderzocht welke signalen kunnen duiden op internaliserende problematiek, welke ondersteuningsbehoeftes hoogbegaafde leerlingen hebben als zij internaliserende problemen ervaren, hoe hierop ingespeeld kan worden en tot slot wat vanuit het passend onderwijs aangeboden kan worden. De vraagstelling van dit onderzoek luidt: Hoe kan in de begeleiding vanuit de trajectgroep binnen het Blaise Pascal College aangesloten worden bij de thuiszittende hoogbegaafde leerlingen waarbij sprake is van internaliserende problematiek? Het onderzoek betreft een kwalitatief onderzoek. De data is verzameld door het afnemen van acht interviews. Eén van de interviews vond plaats met twee respondenten, waardoor er in totaal negen respondenten geïnterviewd zijn. Dit betrof twee hoogbegaafde leerlingen van het Blaise Pascal College en zeven professionals van buiten het Blaise Pascal College, die in hun werkveld ervaring hebben met het begeleiden van hoogbegaafde leerlingen. Zij worden in het onderzoek informanten genoemd, omdat zij respondenten zijn die informatie verstrekt hebben over de doelgroep van dit onderzoek. Eén van de professionals heb ik mijn vragen opgestuurd, omdat deze persoon niet in staat was om via Teams het gesprek te voeren in verband met privéomstandigheden. Uit de resultaten is gebleken dat vanuit de trajectgroep aangesloten kan worden bij de doelgroep van dit onderzoek door structuur en veiligheid te bieden. Uit de literatuur blijkt dit ook één van de behoeftes te zijn van een thuiszittende hoogbegaafde leerling, naast de behoefte aan een geïndividualiseerd programma wat volgens de informanten vorm kan krijgen door een traject op maat. De HB-leerling kan hierdoor weer succeservaringen opdoen op school. Ten aanzien van de internaliserende problematieken, kan vanuit de trajectgroep aangesloten worden door in te spelen op de volgende drie ondersteuningsbehoeftes die uit de interviews met de informanten voortgekomen zijn: Wat is hoogbegaafdheid en wat betekent dit voor mij, leren-leren en leren omgaan met perfectionisme. Door hiermee aan de slag te gaan kunnen de gevoelens van falen verminderen en het zelfvertrouwen vergroten. Om de hoogbegaafde leerlingen te begeleiden is het daarnaast van belang dat je enige kennis hebt over wat hoogbegaafdheid inhoudt, zodat je de leerling met een open houding kan begeleiden. De bevindingen uit dit onderzoek zijn van belang voor de beroepspraktijk, omdat inzichtelijk geworden is hoe vanuit de trajectgroep binnen het Blaise Pascal College aangesloten kan worden bij de thuiszittende hoogbegaafde leerlingen met internaliserende problemen en hoe ondersteuning en begeleiding geboden kan worden aan hen. Het onderzoek draagt hierdoor bij aan de missie van het maatschappelijk werk, waarbij de cliënt (de HB-leerling) tot zijn recht komt in wisselwerking met zijn omgeving (de school) (Buitink, 2016).