Samenvatting

In dit afstudeeronderzoek is onderzocht in hoeverre druk en vervolging van invloed zijn geweest op de visie en wijze van geestelijk leiderschap van resp. Cyprianus van Carthago en Dietrich Bonhoeffer.
Cyprianus gaf hoog op van de bisschop als geestelijk leider, als plaatsvervanger van Christus. Verder hechtte hij groot belang aan de eenheid van de kerk, die sterk onder druk stond vanwege de externe vervolging. In het leven van Bonhoeffer vond twee keer een ommekeer welke vloeiend en in het verborgene verliep, plaats. Hij nam uiteindelijk medeverantwoording voor de toenmalige tijd op zich, en hij was bereid voor de schuld van zijn burgerlijke klasse in te staan, in plaats van alleen maar ideologisch te protesteren.
Beiden ontliepen niet hun vervolging. Zij hechten groot belang aan de eenheid van de kerk, die onder druk staat van de externe vervolging. Zij hebben een hoge ambtsopvatting. Verder veroorzaakt de externe druk veelal ook interne druk, en het omgekeerde is ook mogelijk. Daarnaast is de rol en het leven van de geestelijk leider belicht aan de hand van de typologie ‘lijdende dienstknecht’. En is een toepassing gemaakt naar onze tijd: geestelijk leiderschap anno 2013.
Cyprianus en Bonhoeffer en de geïnterviewde pastors, hebben het meest geleden aan de interne druk. Het geestelijk leiderschap gaat om een levenshouding, het is verbonden met de persoonlijke identiteit. Hierin is profetische en spirituele oefening erg belangrijk, met ‘beroepsmatig denken’ houdt een pastor het niet vol! Verder zou in het GPW-opleidingsprogramma meer nadruk op persoonlijke, profetische en spirituele vorming moeten liggen.