Samenvatting

Alle studenten van alle Nederlandse lerarenopleidingen leren onderzoek te doen. Lerarenopleiders beschouwen het kunnen doen van onderzoek als een belangrijke bekwaamheid voor leraren (in opleiding). Daarbij zijn er aanzienlijke verschillen in opvattingen tussen opleiders, bijvoorbeeld als het gaat over de functies van onderzoek door leraren in opleiding voor de schoolpraktijk. Die verschillen zijn te herkennen in de uitgangspunten en doelstellingen van het onderzoek: in sommige gevallen staat de uitbreiding van academische kennis centraal, maar meestal gaat het om het beantwoorden van vragen vanuit de onderwijspraktijk of wordt onderzoek gebruikt als leerstrategie.
In dit artikel worden vier typen onderwijsonderzoek onderscheiden die ik aanduid als actieonderzoek, praktijkonderzoek, gezamenlijk onderzoek en sociaalwetenschappelijk onderzoek. Over die benamingen is overigens discussie mogelijk: verschillende auteurs gaan uit van verschillende definities. De betekenissen die hier worden toegekend aan de verschillende beschreven onderzoekstypen komen voort uit de opleidingspraktijk van Fontys Lerarenopleiding Tilburg.
Om een indruk te geven van de manieren waarop verschillende onderzoekstypen bijdragen aan ontwikkeling van onderwijspraktijk, worden drie voorbeelden van studentonderzoeken, zoals uitgevoerd door leraren in opleiding, uiteengezet. Naar aanleiding van deze voorbeelden worden enkele conclusies geformuleerd over de kracht van de verschillende onderzoekstypen. Voorafgaand aan de beschrijving van de studentonderzoeken worden hieronder allereerst de vier in dit artikel onderscheiden onderzoekstypen beschreven en vergeleken.