Samenvatting

De school waarop ik werk is een school waar zo'n 80 % van de leerlingen het Nederlands als tweede taal hebben. Gevolg hiervan is dat er veel tijd en energie geïnvesteerd wordt in het bestrijden van taalachterstanden. Zowel tijdens schooltijd, als buiten schooltijd in aangeboden extra lessen woordenschat en begrijpend lezen. Desondanks blijven de resultaten op de Cito toetsen van woordenschat en begrijpend lezen onder het landelijk gemiddelde. We doen dus al veel. Maar doen we ook het goede? Hoe kunnen wij het als team nog beter doen? Doel van dit onderzoek is het verbeteren van het woordenschatniveau van de leerlingen. Doel in dit onderzoek is vast te stellen wat ons team daarvoor nodig heeft. Naar aanleiding hiervan heb ik de volgende onderzoeksvraag en deelvragen geformuleerd: Onderzoeksvraag: Hoe kan ik het team begeleiden bij het uitvoeren van gezamenlijke verbeteracties ten aanzien van het woordenschatonderwijs? Deelvragen: 1. Op welke manier vergroten kinderen hun woordenschat? 2. Hoe geven de leerkrachten op onze school het woordenschatonderwijs vorm? 3. Welke begeleidingsvorm kan ik het beste inzetten voor mijn team? Ik ben mijn onderzoek gestart met het bestuderen van de literatuur over woordenschatontwikkeling. Daarin komt naar voren dat een grote woordenschat een voorwaarde is te noemen voor schoolsucces (Van den Nulft & Verhallen, 2010). Woordenschatonderwijs is volgens de literatuur gebaat bij het gestructureerd aanleren van nieuwe woorden aan de hand van de viertakt (Van den Nulft & Verhallen, 2010). Bij deze hiërarchische benadering van woordenschatverwerving kunnen allerlei leuke en aantrekkelijke werkvormen gebruikt worden zoals routines, coöperatieve werkvormen en verschillende grafische modellen (Duerings e.a., 2011; Kienstra, 2003; Huizinga, 2005; Van den Nulft & Verhallen, 2010). Aangezien mijn praktijkonderzoek ook vooral gaat over de manier waarop ik het team het beste kan begeleiden, heb ik ook hier literatuurstudie naar gedaan. De oplossingsgerichte gedachte van Insoo Kim Berg (2005) is in dit onderzoek als uitgangspunt gebruikt. Uitgaan van wat er al goed gaat en van daaruit nieuwe doelen stellen. De drie deelvragen en onderzoeksvraag heb ik onderzocht middels literatuurstudie, een profieltest voor het team, schaalgesprekken met acht collega's en een enquête voor de kinderen van groep vijf tot en met acht. Conclusies die uit de analyse van de data voortkomen zijn; De leerkrachten geven aan behoefte te hebben aan scholing en een goede doorgaande lijn. Ze willen leren van en met elkaar. De leerlingen geven aan dat ze het best nieuwe woorden leren als er een duidelijke uitleg gegeven wordt door de leerkracht en ze vinden het prettig om in tweetallen nieuwe woorden te leren. Mijn aanbeveling is daardoor om eenduidige afspraken te maken ten aanzien van het woordenschatonderwijs en dit als doorgaande lijn te borgen. Het aanstellen van een taal coördinator is hierbij aan te raden zodat er een aanspreekpunt en coach is. Door scholing moet er gewerkt worden aan de kennis van de leerkrachten van de didaktiek van de viertakt. (Van den Nulft & Verhallen, 2010). Verder is bij de aanbevelingen in hoofdstuk vijf een meerjarenplan met aanbevolen actiepunten gevoegd. Ik kan mijn team het beste begeleiden door op een oplossingsgerichte manier te coachen (Berg, 2005; Cauffman, 2010) en gebruik te maken van het teamleren (Lingsma, 2005). Dit actieonderzoek is nog niet afgerond. De directie biedt ondersteuning aan bij het verder ontwikkelen en implementeren van de aanbevelingen uit dit onderzoek en het team heeft aangegeven open te staan voor het verdere verbeteringstraject.