Samenvatting

Dit onderzoek is gericht op de inzet van drama als orthopedagogisch middel. Op Saltoschool de Driestam wordt veel aandacht besteed aan het sociaalemotioneel functioneren van kinderen. Kinderen met agressief lopen tegen hun onvermogen aan om te kunnen samenwerken en samenspelen.
Met een passie voor drama en een handelingsverlegenheid op het gebied van samenwerken met kinderen met een gedragsprobleem is de volgende
onderzoeksvraag geformuleerd:
Wat is het effect van drama als orthopedagogisch middel bij vijf kinderen in de leeftijd van zeven tot en met negen jaar uit de middenbouw, die agressief gedrag vertonen van het type 'van je afslaan' en een handelingsverlegenheid hebben op het gebied van samenspelen en samenwerken?
Sociale competentie is een belangrijke voorspeller voor problemen. Volgens Huyghen (2007) laten sociaal incompetente kinderen vaak agressief gedrag zien. Jeninga (2008) constateert dat deze kinderen zich moeilijk kunnen inleven in anderen. Als voornaamste behandelingsaccenten voor agressief gedrag benoemt hij het wekken
van vertrouwen, het stellen van duidelijke regels en het waken voor een negatieve vicieuze cirkel. Het vergroten van sociale competentie, door onder andere het aanleren van sociale vaardigheden, is cruciaal. Met bewuste aansturing is dit te realiseren. Niet elke methode is daarvoor geschikt, omdat vaak de generalisatie naar de werkelijkheid ontbreekt. Kids´Skills daarentegen, is effectief om die generalisatie te realiseren.

Dit onderzoek is een experiment. Het bestaat uit een experimentele en een controlegroep, die beide gemeten worden op hun sociale competentie. Om het effect van het vergroten van sociale competentie met drama te meten zijn SCOL, een semigestructureerd interview, de schaalvragen van het Oplossings Gericht Werken (O.G.W.) en een logboek ingezet. De meetinstrumenten hebben vanuit verschillende invalshoeken - een duidelijke relatie met elkaar, zodat
triangulatie en validiteit gegarandeerd zijn.
Drama is zeer geschikt voor het aanleren van sociale vaardigheden, omdat het primaire samenwerking en interactie vereist. Bijzonder in de aanpak van de interventie bij de experimentele groep is de integratie van Kids' Skills en specifieke thema's over de aan te leren vaardigheden. Dit ontbreekt in de controle groep. In de
periode van februari tot en met april 2010 zijn zeven dramalessen gegeven. Tijdens de zevende les hebben de kinderen een afsluitend feestje gevierd.
In dit onderzoek, bij deze kinderen en met dit dramatraject is gebleken dat drama een positief effect heeft op de kinderen.
De metingen van SCOL en het semigestructureerd interview geven zicht op generalisatie. Bij de totaalscores van SCOL en het interview is de experimentele groep ten opzichte van de controlegroep gestegen met respectievelijk 6% en 7%.
Met vier afzonderlijke vaardigheden van het interview is het verschil groter. Dit varieert van 18% tot maar liefst 52%.
De schaalvragen maken duidelijk dat kinderen uit de experimentele groep gemotiveerd zijn, vertrouwen hebben dat ze de vaardigheiden eigen kunnen maken en kunnen reflecteren op de voortgang van het aanleren van hun vaardigheden. Het logboek van de dezelfde groep geeft een duidelijke groei aan bij een groot aantal
vaardigheden. Met een gemiddeld cijfer van 8,6 geven de kinderen zelf aan dat de lessen hen geholpen hebben om de vaardigheden aan te leren. De meetinstrumenten laten zien dat met dit dramatraject de vaardigheiden 'Aardig doen' en 'Omgaan met ruzie' het meest ontwikkeld zijn.
Volgens Brugmans et al. (2006) is een competentie een geheel van vier onderdelen, namelijk; kennis, vaardigheden, motivatie en persoonskenmerken. De data van het logboek en de schaalvragen laten die onderdelen duidelijk naar voren komen. Het dramatraject is het meest effectief als alle vier de onderdelen aanwezig zijn. Om
generalisatie te realiseren moet de directe omgeving (klas, buiten of thuis) veilig genoeg zijn, zodat de kinderen de vaardigheiden ook daar kunnen oefenen en inzetten.
Het logboek laat zien dat vanaf de derde les kinderen zich veilig voelen om zich open te stellen om te leren. Een significante stijging is gezien het korte tijdsbestek van zeven lessen, niet mogelijk. Het aanbieden van meer dramalessen is wenselijk. Met een gemiddeld cijfer van 8,4 geven de kinderen aan meer lessen nodig te hebben om ze nog beter te leren samenwerken en samenspelen.