Samenvatting

"In dit actie-onderzoek wordt beschreven hoe ik oplossingsgericht werken inzet bij drie leer-lingen met ASS in de leeftijd van acht t/m tien jaar in het speciaal onderwijs aan leerlingen met een verbaal-communicatieve beperking. Alle drie leerlingen zijn via de leerkracht of in-tern begeleider bij mij aangemeld vanwege sociaal-emotionele problemen, zoals onverwacht fysiek zijn naar anderen of niet meer naar school toe willen.
Ik, autismespecialist en psycholoog, heb weinig ervaring in het voeren van (oplossings) gerichte gesprekken om een situatie voor een leerling te verbeteren. Meestal zie ik leerlingen tijdens testsituaties of in observaties. Hierin lag mijn handelingsverlegenheid, doe ik het wel goed en hoe kan ik een leerling meer inzicht geven in zichzelf zonder mezelf op te dringen? In vier cycli heb ik onderzocht in hoeverre ik oplossingsgericht werken met behulp van de zevenstappendans van Cauffman en van Dijk (2009) toepas bij deze leerlingen, wat mijn sterke en zwakke kanten hierin zijn, en welke aanpassingen nodig zijn om tot oplossings-gericht werken bij deze leerlingen te komen.

Een oplossingsgericht gesprek met behulp van de zevenstappendans is bij deze doelgroep mogelijk, mits voldaan wordt aan voorwaarden, aanpassingen en vaardigheden bij zowel de begeleider als de leerling.
Een concrete hulpvraag en een coöperatieve relatie met de begeleider blijken essentieel. De leerlingen met ASS moet zelf een probleem of moeilijkheid ervaren.
Naast de gevolgen van ASS lijkt ook het taalniveau van de leerling een rol te spelen. Hoe beter de taalontwikkeling, hoe meer leerlingen in staat zijn tot reflecteren op eigen handelen, hoe beter het traject van oplossingsgericht werken doorlopen kan worden.
Visualisatie, hulp- en sturingsvragen en andere hulpmiddelen blijken noodzakelijk voor het voeren van een goed oplossingsgericht gesprek.
De begeleider moet beschikken over de basisvaardigheden van gesprekvoering en beheer-sing van de werkwijze van oplossingsgericht werken om dit flexibel en natuurlijk te kunnen inzetten.
"