Samenvatting

Dit onderzoek is uitgevoerd naar aanleiding van een opdracht binnen het leerarrangement 'Praktijkonderzoek' van de Fontys Sporthogeschool. Op het Dendron College in Horst gaven de docenten van het vak Bewegen, Sport en Maatschappij (BSM) aan dat het vak als niet leuk ervaren werd door hen zelf en ze dachten dat de leerlingen de lessen niet leuk vinden. Er werd op dat moment alleen gebruik gemaakt van een reader met daarin teksten uit verschillende bronnen. Door met ander lesmateriaal te werken, zou de les als leuker ervaren kunnen worden door de leerlingen.
De vraagstelling van dit onderzoek is als volgt: 'Ik onderzoek de beleving bij de leerlingen tijdens de theorielessen van het vak Bewegen, Sport en Maatschappij (BSM) op het Dendron College in Horst, omdat ik wil weten met welk lesmateriaal ik de theorielessen kan veranderen, teneinde de beleving van de leerlingen in de lessen te verhogen.'

Bewegen, Sport en Maatschappij is een vak dat sinds 2007 gekozen kan worden binnen de tweede fase op het voortgezet onderwijs. Het vak gaat een stapje verder dan het vak LO, (lichamelijke opvoeding) dat alle leerlingen in het gemeenschappelijke deel op school aangeboden krijgen. Binnen het wettelijk kader zijn enkele domeinen vastgesteld die binnen het vak BSM aan bod moeten komen. De domeinen zijn: 'Vaardigheden', 'bewegen', 'bewegen & regelen', 'bewegen & gezondheid' en 'bewegen & samenleving'. Binnen deze domeinen zijn eindtermen (doelstellingen) vastgelegd waaraan de lessen BSM moeten voldoen.

Onder de doelgroep waar het onderzoek is uitgevoerd vallen de klassen 4 havo, 4 vwo en 5 havo. In deze klassen zitten leerlingen in de leeftijd van de 15 tot 18 jaar. De interesse van deze leerlingen ligt vooral op het gebied van sport. Ook maakt deze jeugd veel gebruik van het mediamiddel internet. 97% van de jongeren gebruikt internet met een gemiddelde van 100 minuten per dag.
Om de jeugd aan te spreken kan er van verschillende middelen gebruik gemaakt worden, zoals het bord, sheets, PowerPoint, video of het smartboard. Buiten het middel kan ook de didactische werkvorm aangepast worden. In dit onderzoek wordt de didactische werkvorm activerende didactiek toegepast. Activerende didactiek kan ingezet worden in de praktijk- en theorielessen en heeft als doel om de leerlingen actief met de leerstof aan de gang te zetten. Dit kan individueel maar ook in groepsverband; samenwerkend leren. Door de leerlingen zelfstandig over de leerstof na te laten denken en deze toe te laten passen in betekenisvolle taken, wordt de les actiever.

Om te meten wat de leerlingen vinden van de theorielessen BSM en van de middelen die worden toegepast, is er een enquête opgesteld. In deze enquête komen vragen aan bod die antwoord geven op de onderzoeksstelling. Via een operationalisatieschema zijn deze vragen tot stand gekomen, dit is gedaan om de validiteit van het onderzoek te waarborgen. De enquête wordt vóór het onderzoek (nulmeting) en aan het einde van het onderzoek (eindmeting) afgenomen. Om de betrouwbaarheid te waarborgen, gebeurt dit aan het begin van de theorieles. De concentratie van de leerlingen is dan nog op het hoogst.

Het lesmateriaal is ontwikkeld voor: korfbal, tennis, volleybal en voetbal. De lesstof heeft vorm gekregen in een PowerPoint presentatie waarin veel gebruik is gemaakt van foto's en filmpjes. Tijdens de presentatie worden de leerlingen betrokken bij de lesstof doordat er veel vragen worden gesteld door de leerkracht en doordat er opdrachtjes in verwerkt zijn. Na iedere presentatie krijgen de leerlingen een opdracht over de lesstof die ze individueel of in groepsverband maken.
Uit de resultaten van het onderzoek is gebleken dat leerlingen de theorielessen van het vak BSM als niet leuk ervaren. Dit hadden de docenten goed ingeschat. De lesstof spreekt niet altijd alle leerlingen aan. De lesstof over sporten en het organiseren van de sportdag wordt door de grote meerderheid als interessant ervaren. De lesstof over anatomie en fysiologie wordt door een kleine meerderheid als niet interessant gezien. Het niveau van de lesstof vindt de meerderheid van alle leerlingen ook redelijk hoog. De lesstof zou in een andere verpakking interessanter gemaakt kunnen worden.
Het gebruik van teksten op papier wordt door de grote meerderheid van de leerlingen als niet leuk ervaren. Dit is het middel wat grotendeels werd gebruikt vóór het onderzoek. Het gebruik van visuele middelen wordt als erg leuk ervaren. Denk hierbij aan: videomateriaal van de eigen praktijkles, filmpjes van youtube, foto's of PowerPoint.
Het maken van opdrachten wordt door de meerderheid als niet leuk ervaren. Wel geven enkele leerlingen aan dat ze het maken van opdrachten wel nuttig vinden. Dit is een onderdeel wat niet binnen dit onderzoek valt, maar het is wel een interessant aandachtspunt. Wellicht zou in een vervolg onderzoek de verhouding met de studieresultaten onderzocht kunnen worden.
Een aanbeveling voor de BSM-docenten van het Dendron College is om de lesstof aan te bieden met verschillend lesmateriaal. Vooral visueel lesmateriaal spreekt de leerlingen aan en heeft een positief effect op het onthouden van informatie. Afwisseling is nodig om de aandacht van de doelgroep (er bij) te houden. Een overzicht kan verduidelijkend werken wanneer de informatie die je overbrengt complex is.